شناخت و تفکیک آرای وحدت رویه معتبر از منسوخ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق خصوصی دانشگاه شهر کرد

چکیده

رأی وحدت رویه در حکم قانون است و در صورت تخلف دادگاه‌ها از آن، رأی صادره در مرجع بالاتر نقض می‌شود. بی‌گمان، این قاعده تنها در مورد آرای معتبر و لازم الاجرا صدق می‌کند. لیکن، مفاد آرایی که به طرق مختلف ملغی و منسوخ شده‌اند اعتبار و رسمیت ندارد. چنین آرایی در واقع به نظریه‌های مشورتی و اندیشه‌های حقوقی شباهت دارد و الزامی برای محاکم ایجاد نمی‌کند. از اینجا اهمیت شناخت آرای معتبر از منسوخ آشکار می‌شود و ضرورت تفکیک آنها لازم می‌آید.
 آرای معتبر در واقع آرایی هستند که تاکنون منسوخ نشده‌اند. از این رو، باید طرق الغای رأی وحدت رویه را دریافت. اصولاً تصمیم هیأت عمومی دیوان عالی کشور مبنی بر تجدیدنظر در آرای سابق خود، راهکار عادی برای سلب اعتبار از آرای وحدت رویة قضایی محسوب می‌شود. لیکن، طریقة مزبور در حقوق ایران با انکار و تردید مواجه شده است. با وجود این، گذشته از اینکه موضع نظام حقوقی ما در این باره قابل نقد است، الغای آرای وحدت رویه از راه‌هایی دیگر نیز ممکن است:از سویی، با نسخ قوانین مجلس، آرای وحدت رویة مربوط به آنها بدون موضوع مانده و در نتیجه لغو می‌شود. از سوی دیگر، قانون‌گذار می‌تواند با وضع قانون جدید، آرای وحدت رویة مغایر را بی‌اثر سازد. زیرا به مقتضای قاعدة برتری قانون بر سایر منابع حقوق، آرای وحدت رویه در صورت تعارض با قانون ملغی می‌شوند. در نتیجه، آرای وحدت رویة معتبر آرایی هستند که به یکی از شیوه‌های بالا لغو نشده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Knowing and Discerning Valid Judicial Precedents from rescinded one

نویسنده [English]

  • Eqbal Ali Mirzaee
Ph.D
چکیده [English]

In modern legal systems there are a variety of sources of law. Judicial precedent is one of the legal sources; thus, precedents of Supreme Court, like enactments of parliament, are enforceable in courts. This similarity between precedents and acts impose many problems as role of Supreme Court in interpretation of   laws.
But the most important problem is the possibility of changing previous precedent by posterior one. In our legal system legislator has provided Supreme Court from such changes. Whereas, such act seemed to be conflicting with legal principles and constitutional law; general assembly of Supreme Court cannot conflict enactments of parliament but it can change its previousprecedents.
Also legislator, by enacting laws, can rescinded judicial precedents; because, in hierarchical ordering of legal rules, precedents are inferior to enactments. So if judicial precedent conflict by law will be revoked.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal sources
  • law
  • Judicial precedent
  • Supreme Court
  • changing