مسئولیت اجیر خاص در نقض قرارداد اجاره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه حقوق خصوصی دانشکدة حقوق، دانشگاه قم

چکیده

عقد اجاره در دیدگاه مشهور فقهی عقدی تملیکی محسوب می‌شود و یکی از آثار بارز این دیدگاه را می‌توان در پیامدهای نقض اجاره از سوی اجیر خاص ملاحظه کرد. نقض قرارداد اجاره از سوی اجیر خاص ممکن است به صورت‌های متعدد واقع شود؛ مانند کارکردن برای خود، کارکردن برای دیگری به‌صورت مجانی، و کارکردن برای دیگری در برابر عوض. و مسئولیت اجیر، با توجه به این صورت‌ها و نیز صورت‌های گوناگون اجیر خاص، احکام متفاوت دارد. در این مقاله حکم مسئله براساس این صورت‌ها و نیز با توجه به مبنای تملیکی و عهدی‌ بودن عقد اجاره بررسی می‌شود. نتیجة این بررسی نشان می‌دهد، به‌طورکلی، براساس نظریۀ مشهور، در صورت نقض اجاره از سوی اجیر خاص، مستأجر می‌تواند عقد اجاره را فسخ و اجرت‌المسمای آن را مسترد کند یا آن را اِبقا و اجرت‌المثل منفعت فوت‌شده را مطالبه کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Liability of Private Employee for Breach of Contract

نویسنده [English]

  • Esmail Nematollahi
Associate Professor, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

According to the famous view of the Islamic jurists, contract of hire is a possessive one. One the most evident effects of this view could be seen in the legal consequences of the breach of contract by the private employee. Breach of this contract may be committed in various ways by the employee such as when he works for himself or others, gratuitously or otherwise; and the liability of the employee varies according to these ways as well as to various forms of private employee. This article tries to study the subject according to these forms and on the basis of possessive or promissory nature of the contract of hire. The result of this research  indicates that as a general rule, in all forms of the private employee, breach of contract by him entitles the employer (hirer) to terminate the contract and recover the wages or maintain the contractual relationship and recover the quantum meruit of the lost benefit. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contract of Hire
  • Private Employee
  • responsibility
  • Liability

مراجع

1. اردبیلى، احمد بن محمد (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان، ج 10، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
2. امامی، سید حسن (1389). حقوق مدنی، ج 2، تهران، انتشارات اسلامیه.
3. بحرالعلوم، محمد بن محمدتقى (1403 ق). بلغة الفقیه، ج 1، تهران، انتشارات مکتبة الصادق.
4. حکیم، سید محسن طباطبایى (1416 ق). مستمسک العروة الوثقى، ج 12 و 13، قم، مؤسسة دار التفسیر.
5. حلّى، حسن بن یوسف (علامه حلّی) (1413 ق).قواعد الأحکام، ج 2، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
6. حلّى، محمد بن منصور (ابن ادریس) (1410 ق). السرائر، ج 2، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
7. حلّی، جعفر بن الحسن (محقق حلّی) (1403 ق). شرائع الإسلام، ج 2، قم، امیر.
8. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1410 ق). المختصر النافع، تهران، مؤسسۀ بعثت.
9. خمینى، سید روح‌اللّه موسوى (بی‌تا). تحریر الوسیلة، ج 1، قم، مؤسسة مطبوعات دار العلم.
10. خویى، سید ابوالقاسم موسوى (1418 ق). موسوعة الإمام الخویی، ج 30، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی.
11. رشتى، میرزاحبیب‌الله (بی‌تا). کتاب الإجارة، بی‌جا، بی‌نا.
12. سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413 ق). مهذّب الأحکام، ج 19، قم، مؤسسة المنار.
13. سیورى، مقداد بن عبداللّه (1404 ق). التنقیح الرائع، ج 2، قم، کتابخانة آیت‌الله مرعشى نجفى.
14. شهیدی، مهدی (1383). آثار قراردادها و تعهدات، تهران، مجد.
15. عاملى، زین‌الدین (شهید ثانى) (1410 ق). الروضة البهیة، ج 4، قم، کتاب‌فروشى داورى.
16. ــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). مسالک الأفهام، ج 3 و 5، قم، مؤسسة معارف اسلامی.
17. ــــــــــــــــــــــــــــ (1422 ق). حاشیة شرائع الإسلام، قم، دفتر تبلیغات اسلامى.
18. عاملى، سید جواد حسینى (1419 ق). مفتاح الکرامة، ج 14 و 19، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
19. عاملى، على ‌بن‌ حسین (کرکى) (1414 ق). جامع المقاصد، ج 5 و 6 و 7، قم، مؤسسة آل ‌البیت(ع).
20. عاملى، محمد بن مکى (شهید اول) (1414 ‍‌ق). غایة المراد، ج 2، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
21. کاتوزیان، ناصر (1387). دورة عقود معین ـ حقوق مدنی، ج 1، تهران، شرکت سهامی انتشار.
22. محقق داماد، سید مصطفی و اسماعیل نعمت‌اللهی (1385). «عهدی یا تملیکی بودن اجارة اشخاص»، نامة حقوقی مفید، د 12، ش 58، 23 ـ 40.
23. نجفى، حسن بن جعفر (کاشف‌الغطاء) (1422 ق). أنوار الفقاهة ـ کتاب الإجارة، نجف، مؤسسة کاشف‌الغطاء.
24. نجفى، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام، ج 27، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
25. نعمت‌اللهی، اسماعیل (1388). ضمانتاجرایشرطفعلحقوقی، حقوقاسلامی، س 6، ش 23، 7 ـ 36.
26. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1423 ق). کتاب الاجارة، ج 2، قم، مؤسسة دایرة المعارف فقه اسلامی.
27. یزدى، سید محمدکاظم طباطبایى (1419 ق). العروة الوثقى، ج 5، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
مجله علمی
دوره 15، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1397
صفحه 175-196

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار