عقد ضمان، زوال یا بقای تضمینات تعهد (با نگاهی به حقوق فرانسه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه قم

چکیده

در اثر عقد ضمان، تعهد از ذمة مضمون‌عنه به ذمة ضامن منتقل می‌شود. در حقوق ایران، نقل ذمه مقتضای ذات ضمان نیست؛ بلکه لازمة اطلاق ضمان است. در فقه، اکثر قریب به اتفاق کسانی که در این خصوص ابراز نظر کرد‌ه‌اند ضمان را به‌مثابة ایفای تعهد از سوی مضمون‌عنه دانسته‌اند. درنتیجه، با انعقاد عقد ضمان، تضمینات تعهد اصلی را منفک فرض کرده‌اند. حال آنکه در حقوق مدنی اکثر قریب به اتفاق حقوق‌دانان تضمینات را به تعهد اصلی متعلق می‌دانند و چون در ضمان تعهد اصلی از بین نمی‌رود تضمینات را منفک تلقی نمی‌کنند؛ مگر اینکه در این خصوص شرطی شده باشد. در ضم ذمه به ذمه، چون با انعقاد ضمان دین منتقل نمی‌شود، این بحث موضوعیت ندارد. در حقوق ایران، با عنایت به اثر ضمان، که موجب انتقال دین است نه اسقاط آن، عقد ضمان در حالت اطلاق موجب زوال وثیقه‌های تعهد اصلی نخواهد شد؛ مگر اینکه انفکاک وثایق شرط شده باشد. از منظر حقوق فرانسه، حقوق‌دانان این کشور، ضمن تأکید بر زوال تضمینات در تبدیل تعهد، در اعمال حقوقی که موجب انتقال طلب یا دین می‌شود تضمینات تعهد را به قوت خود باقی می‌دانند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Contract of Guarantee, Removal or Survival of Collaterals (With Regard to French Law)

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Seyed Ahmadi Sajjadi 1
  • Iman Dehghani Dehaj 2
1 Assistant Professor, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
2 P.h.D Candidate Department of Private Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Under contract of guarantee obligation transfers from principal to guarantor. Under Iranian Law, the transfer of obligation is not the essence of contract of guarantee but it is the requirement of generality of guarantee. In jurisprudence, all those who have commented on this issue, assume the contract of guarantee as an obligation performance by principal, consequently due to the conclusion of this contract, the collateral of the principal obligation shall be removed, however ; in civil law, the majority of legal scholars consider the collateral as security for performance of principal obligation, and as  in contract of guarantee the principal obligation remains, the collateral shall not be removed unless it is provided for it. Under Iranian law with regard to the effect of guarantee that causes the transfer of obigation not its waiver or discharge, the contract of guarantee shall not result in the removal of the collateral of principal obligation unless it is provided for it.  From French law perspective, legal scholars of this country emphasize on the removal of collateral in novation but in legal acts which contain the transfer of obligation, they believe that the colletral of obligation shall remain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contract of Guarantee
  • Transfer of obligation
  • Collatral of Principal Obligation
  • and Removal of Collateral
  1. ابن ادریس، محمد بن احمد (بی‌تا). سرائر، ج 2، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
  2. امامی، سید حسن (1368). حقوق مدنی، ج 1 و 2، چ 16، تهران، انتشارات اسلامیه.
  3. انصاری، مسعود و محمدعلی طاهری (1384). دانشنامة حقوق خصوصی، ج 3، تهران، محراب فکر.
  4. باقری، احمد (1382). بررسی تحلیلی مبانی فقهی قانون مدنی، تهران، آن.
  5. بهرامی احمدی، حمید (1390). حقوق تعهدات و قراردادها، تهران، نشر دانشگاه تهران.
  6. الجبعی العاملی، زین‌الدین بن علی (1412). مسالک الافهام، ج 1، قم، مؤسسة معارف اسلامی.
  7.  جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). ضمان عقدی در حقوق مدنی، تهران، نشر کتابخانة گنج دانش.
  8. حسینی عاملی، سید محمدجواد (بی‌تا). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج 5، بیروت، دار الاحیاء تراث العربی.
  9. حیاتی، علی‌عباس (1392). قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان.

10. رودیجانی، محمدمجتبی (1390). سقوط تعهدات، تهران، میزان.

11. ساعی، محمدهادی (1376). «وضعیت تضمینات بعد از انتقال طلب یا انتقال دین»، معارف اسلامی و حقوق، س 8، ش 2.

12. السنهوری، عبدالرزاق احمد (1958). الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، ج 3، بیروت، دار الاحیاء تراث العربی.

13. سنهوری، عبدالرزاق‌ احمد (بی‌تا). انتقال و سقوط تعهدات، ترجمة علی‌رضا امینی و منصور امینی و محمدحسین دانش‌کیا، تهران، مرکز ترجمه و نشر کتاب.

14. سنهوری، عبدالرزاق احمد (1958). الوسیط فی شرح قانون المدنی الجدید، بیروت، دار الاحیاء تراث العربی.

15. شهیدی، سید مهدی (1390). سقوط تعهدات، چ 8، تهران، مجد.

16. صفایی، سید حسین (1389). دورة مقدماتی حقوق مدنی، ج 2، چ 10، تهران، میزان.

17. طاهری، حبیب‌الله (1375). حقوق مدنی 6 و 7، ج 4، تهران، دفتر انتشارات اسلامی.

18. الطباطبائی الحکیم، السید محسن (1404). مستمسک العروه الوثقی، ج 13، قم، مکتبه المرعشی النجفی.

19. عبده بروجردی، محمد (1389). حقوق مدنی، تهران، نگاه بینه.

20. عبدی‌پور فرد، ابراهیم (1393). مباحث تحلیلی حقوق تجارت، چ 3، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

21. علامه حلی، الحسن بن یوسف (1411). مختلف الشیعه، ج 5، قم، مؤسسة النشر اسلامی.

22. علی‌آبادی، علی (1381). ایجاد و سقوط تعهدات ناشی از عقود در حقوق اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

23. عمید زنجانی، عباس‌علی (1382). موجبات ضمان، درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی، تهران، میزان.

24. عمید، حسن (1374). فرهنگ فارسی، چ 4، تهران، امیرکبیر.

25. عدل، سید مصطفی (1394)، حقوق مدنی، چ 2، تهران، خرسندی.

26. فیض، علی‌رضا و جواد واحدی‌نژاد (1388). «مقایسة عقد حواله با تبدیل تعهد و انتقال دین و طلب»، پژوهش‌نامة فقه و حقوق اسلامی، س 2، ش 3 و 4، ص 159 ـ 194.

27. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1389). اصول قراردادها و تعهدات، چ 14، تهران، دادگستر.

28. کاتوزیان، ناصر (1374). نظریة عمومی تعهدات، تهران، یلدا.

29. کاتوزیان، ناصر (1376). حقوق مدنی عقود اذنی، وثیقه‌های دین، چ 2، تهران، شرکت سهامی انتشار.

30. محقق داماد، سید مصطفی و رضاحسین گندمکار (1380). «ماهیت و آثار تضامن بین بدهکاران (تضامن منفی)»، فصلنامة علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، س 11، ش 40.

31. محقق کرکی، علی بن الحسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 5، چ 2، قم، مؤسسة آل اهل بیت لاحیاء التراث.

32. مدنی، سید جلال‌الدین (1383). حقوق مدنی 3، عقود و قراردادها، تهران، پایدار.

33. المقدس الاردبیلی، المولی احمد (1410). مجمع الفائده و البرهان فی شرح الارشاد الاذهان، ج 9، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه الجماعه المدرسین.

34. مکی العاملی، محمد بن جمال‌الدین «شهید اول» (بی‌تا)، المعه الدمشقیه، ج 4، قم، نشر مکتبه الدوری.

35. موسوی بجنوردی، سید محمد (1385). عقد ضمان، تهران، مجد.

36. الموسوی الخمینی، السید روح‌الله (1382). تحریر الوسیله، ج 2، چ 2، قم، دار العلم.

37. میرازی قمی، ابوالقاسم (1371). جامع الشتات فی أجوبه السوالات، ج 3، تهران، کیهان.

38. النجفی، شیخ محمدحسن ( 1362). جواهر الکلام، ج 26، چ 7، بیروت، دار الاحیاء تراث العربی.

39. نوری، میرزاحسین (1411). مستدرک الوسائل، ج 13، بیروت، مؤسسة آل اهل بیت لاحیاء تراث.

40. الهذلی «محقق حلی»، ابوالقاسم نجم‌الدین محمد بن الحسن (بی‌تا). شرائع الاسلام فی مسائل حلال و حرام، ج 3، بیروت، دار الزهراء.

41. یزدانیان، علی‌رضا و داوود بزرگمهر (1390). .بررسی فقهی و حقوقی طرق انتقال ارادی طلب با نگاهی تطبیقی به حقوق فرانسه، حقوق خصوصی، ش 18، ص 5 ـ 24.

42. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1414). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج 4، قم، موئسسه المعارف الاسلامیه.

43. الطباطبایی یزدی، السید محمدکاظم (1419). العروه الوثقی، ج 2، چ 5، قم، دارالتفسیر.

44. Andrew, Geraldine and Ricard, Millet (2000). Law of guarantee, Third edition, Sweet with Maxwell, London.

45. BENABENT (Alain) (2008). Droit civil, les contrats spéciaux civil et commerciaux, 8e éd, Éditions Montchrestien, Domat droit privé, Paris.

46. Pepre .F. E. (1977). Law and Practice relation revised, Third edition, London.

47. STEINLE-FEUERBACH (Marie-France) (2008). Droit des obligations, Editions Ellipses, Paris.

48. TERRE (François), SIMLER (Philippe) et LEQUETTE (Yves) (2005). Droit civil, les obligations, 9e éd,  Éditions Dalloz. Paris.

49. VOIRIN (Pierre) (1995). Droit civile, Tome 1, 25e éd,  Éditions L.G.D.J, Paris.

50. YILDIRIM (Gulsen) (2006). Droit des obligations, 2e éd,  Éditions Bréal, Paris.