اصلاح فرایندهای قضایی در پرتو راهبرد «رفع موقعیت تعارض منافع»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران

2 دکتری، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

تعارض منافع به موقعیتی اطلاق می‌شود که شخص در جایگاهی قرار دارد که می‌تواند میان منافع شخصی و عمومی یکی را انتخاب کند. تعارض منافع بر عدم‌استقلال ذهنی قضات، عدم‌شفافیت، و تضعیف مشروعیت نظام قضایی تأثیر مستقیم دارد. ازاین‌رو، موضوع تعارض منافع به یکی از راهبردهای اصلی تقنین و سیاستگذاری تبدیل شده است. در این مقاله، ضمن معرفی تعارض منافع در سیستم قضایی، نظام حقوقی ایران از منظر استانداردهای جهانی این حوزه ارزیابی می‌شود. یافته‏ها نشان می‏دهد به‌رغم آنکه قانون‌گذار در ایران بر اهمیت موضوع تعارض منافع واقف بوده و کوشیده تا حدی از آن پیشگیری کند، پیشگیری‌ها به صورت سنتی و بر پایة سیاست‌های سخت مبتنی بر کشف و تنبیه پس از رخداد فساد بوده است و کارآیی لازم را ندارد. در برخی موارد نیز به قواعد و مقررات موقعیت تعارض منافع توجه نداشته و مدیران قضایی را در معرض تعارض منافع قرار داده است. برخی از نظام‏های حقوقی در این زمینه مقررات و سازوکارهایی منسجم‌تر دارند که می‌توان از آن‌ها الگوبرداری کرد و به اصلاح مقررات رفع تعارض منافع پرداخت. راهکارهایی چون محو امضای طلایی و اعلام دارایی از راهکارهایی است که می‌تواند در پیشگیری و مدیریت تعارض منافع مؤثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Judicial Processes Correction in The Light Of the Strategy of Elimination of Conflict of Interest

نویسندگان [English]

  • Hosein Pashaee 1
  • Javad Motamedi 2
1 MSc. in Private Law, Islamic Azad University South Tehran, Tehran, Iran
2 Ph. D. in Private Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Conflict of interests refers to a situation where a person is in a position that can choose between personal and public interests. It has direct influence on judge's mental independence, lack of transparency, and undermining the legitimacy of the judicial system. Therefore, the issue of conflict of interests turns into the main strategies of policy making and rule making. This article, after introducing the conflict of interests in the judicial system, evaluates the legal system of Iran in terms of global standards in this field. The findings of the article show that despite the fact that the legislator in Iran recognized the importance of issue of conflict of interests and tried to some extent prevent it in some cases, this issue has been limited to punishment after occurrence which is ineffective.  Some legal systems in this realm have more coherent rules and procedures that can be modeled and modified by the rules for the elimination of conflicts of interest. Such as the disappearance of golden signatures, asset declarations are among the solutions that can be used to prevent and manage conflicts of interest.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict of interests
  • Legislative strategy
  • Conflict
  • Management
  • Courts
  • Judicial proceedings
  1. پرهیزکاری، سید عباس؛ ابوالفضل رزقی؛ مجید الماسی (۱۳۹۶). تعارض منافع، دسته‌بندی، و مفهوم‌شناسی، معاونت پژوهش‌های اقتصادی مجلس، دفتر مطالعات اقتصاد بخش عمومی.
  2. رزقی، ابوالفضل؛ سید عباس پرهیزکاری (۱۳۹۶). استفاده از ظرفیت‌های مردمی برای مبارزه و پیشگیری از فساد (بررسی تجربیات کشورهای منتخب)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  3. ربیعی، علی (1383). زنده باد فساد، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  4. رجبی، ابراهیم (1388). پلیس و حقوق شهروندی، پایان‌نامة مقطع کارشناسی‌ارشد حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه مفید.
  5. شمس، عبدالله (1395). آیین دادرسی مدنی، تهران، دراک، ج 3.
  6. محسنی، حسن؛ مجید غمامی (1394). «رابطة میان استقلال قضاوت و استقلال وکالت»، مطالعات حقوق خصوصی، د 45، ش 2.
  7. موحدیان، غلام‌رضا (1391). آیین دادرسی و اجرای احکام مدنی، تهران، فکرسازان.
  8. واحدی، قدرت‌الله (1386). آیین دادرسی مدنی، تهران، میزان، ج 1.
    1. Abramson, L. W. (2009). "Specifying Grounds for Judicial Disqualification in Federal Courts". Nebraska Law Review.

10. Black's Law Dictionary. (2012) 9th edition, on Westlaw, vol. 72, issue 4.

  1. 11.  

12. Cooper, D. R., Schindler, P. S., & Sun, J. (2006). Business research methods (Vol. 9). New York: McGraw-Hill Irwin.

13. Corrine, C. (2009). Attorney Liability in Bankruptcy.

14. Griseri, P. (2010). Business Ethics and Corporate Responsibility. Cengage Learning EMEA.

15. Kim, A., Mumm, L. A., & Korenstein, D. (2012). Routine conflict of interest disclosure by preclinical lecturers and medical students' attitudes toward the pharmaceutical and device industries. JAMA, 308(21), 2187-2189.

16. Leslie W. Abramson (1993). Nebraska review, volume 72, issue 4.

17. Lessig, L. (2011). Republic, lost: How money corrupts Congress--and a plan to stop it. Hachette UK.

18. Lo, B., & Field, M. J. (2009). Principles for identifying and assessing conflicts of interest. In Conflict of interest in medical research, education, and practice. National Academies Press (US).

19. Morris, S. D. (1991). Corruption & politics in contemporary Mexico. University of Alabama Press.

20. OCED (2005). Managing Conflict of Interest in the Public Sector, OCED publishing center.

21. Saraswati, A. (2015). United Nations Convention Against Corruption 2003. Indonesian Journal of International Law, 1(2), 364-381.

22. Stevenson, R. W. (2005). O'Connor, First Woman Supreme Court Justice, Resigns After 24 Years, The New York Times. Retrieved September 10.

23. Thompson, Dennis F. (2018). Theories of Institutional Corruption. Annual Review of Political Science 21 (1) (May 11): Harvard University’s DASH repository.

24. United Nation’s Convention Against Corruption, 2003, Art. 7.

25. World Bank Public Sector and Governance Group (2013). Financial Disclosure Systems Declarations of Interests, Income, and Assets.