سرنوشت عقد در صورت عدم ‌تحقق شرط تعلیقی در حقوق فرانسه و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 حقوق خصوصی، دانشگاه استراسبورگ، استراسبورگ، فرانسه

چکیده

در صورت عدم ‌تحقق شرط تعلیقی، طبق بند ۳مادة۱۳۰۴-۶ قانون مدنی فرانسه، فرض می‌شود که «تعهد» هرگز وجود نداشته است. با این حال، بند اخیر سرنوشت «عقد» را مشخص نکرده است. در صورت عدم ‌تحقق معلق‌علیه، دکترین کلاسیک برای آن اثر قهقرایی قائل بودند.ولی بخش عظیمی از دکترین معاصر عدم ‌حصول آن را فاقد اثر قهقراییمی‌دانندو با نهاد انتفای« . اما این توجیه با تعارضی در درون خود مواجه است: از یک سو، در صورت عدم ‌تحقق معلق‌علیه، فرض می‌شود تعهد هرگز به وجود نیامده است و از سوی دیگر گفته می‌شود عقد منتفی است. از آنجا که انتفاء ضمانت اجرای عقدی است که به صورت معتبر منعقد می‌شود و سپس یکی از «عناصر اساسی» خود را از دست می‌دهد،پس می‌تواند عمل حقوقی را هرگز به وجود نیامده است را خدشه‌دار کند . در حقوق ایران، قانون مدنی فاقد هرگونه حکمی در این خصوص است. رویةقضایی نیز تصمیم روشنی اتخاذ نکرده است. در دکترین هم به قدر کافی به سرنوشت قرارداد در صورت عدم‌ تحقق معلق‌علیه پرداخته نشده است و معمولاً از ضمانت ‌اجرای بطلان و انفساخ سخن به میان می‌آید. ولی به نظر می‌رسد بهتر است به جای بطلان یا انفساخ در حقوق ایراننیز نهاد «انتفای» عقد به عنوان سرنوشت عمل حقوقی در صورت عدم ‌حصول معلق‌علیه مورد شناسایی قرار گیرد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Fate of Contract if Suspensive Condition Fails in French and Iranian law

نویسندگان [English]

  • Mansour Amini 1
  • Akbar Osanlou 2
1 Faculty of Law, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran
2 Private Law, University of Strasbourg, Strasbourg, French
چکیده [English]

By virtue of Clause 3 Article 3, 1304-1306 French Civil Code, if a suspensive condition fails, the obligation is deemednever to have existed. Nevertheless, this Article falls short of specifying the fate of the contract. If suspensive condition fails, the classical doctrine will give it a retroactive effect. The main part of the contemporary doctrine, however, justifies the non-retroactivity of non-fulfilment of a suspensive condition with reference to the lapse of the "caducité" contract. This justification suffers from a paradox in its reasoning. On the one hand, if the condition fails, the obligation is deemed never to have existed, on the other hand, the contract is said to be a lapse. As the lapse of contract is a sanction for a contract which has been validly formed and later one of its "essential elements" disappears, it cannot prejudice a juridical act deemed never to have existed. Iranian law insufficiently stipulates the fate of the contract if suspensive condition fails, and there is a frequent reference to the sanction for nullity and dissolution. However, it would be better to recognize the lapse in the Iranian law for the non-fulfilment of condition in a suspensive condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conditional obligation
  • lapse
  • Non-fulfillment of the suspensive condition

مراجع

امینی، منصور (۱۳۸۹). نابرابری موقعیت اقتصادی فروشنده و خریدار در عقد بیع. تحقیقات حقوقی، د ۱۳(۵۲)، ۳۲ ـ ۴۵.
ایزدی‌فرد، علی‌اکبر؛ ابهری، حمید و هاشمی، جواد (۱۳۹۰). اثر عقد معلق پیش از تحققمعلق‌علیه. پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، د ۷(۲۴)، ۹ـ۲۶.
بیگدلی، سعید واصانلو، اکبر (۱۴۰۱).مطالعةتطبیقی انتفای قرارداد در حقوق فرانسه و ایران. پژوهش حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی، د ۱۰(۳۸)، ۹ـ۴۴.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۹). حقوق تعهدات.چاپ دوم.تهران: گنج دانش.
ــــــــــــــــــــــــــ (۱۳۹۲). تأثیر اراده در حقوق مدنی.چاپ سوم. تهران: گنج دانش.
حبیبی، محمود (۱۳۹۷). حقوق مدنی تحلیلی. تهران: میزان. جلد اول.
حیاتی، علی‌عباس(۱۳۹۶). قواعد عمومی قراردادها. چاپ دوم.تهران: میزان.
شراعی، الهام؛ یزدانیان، علی‌رضا و مهدوی، محمدهادی (۱۳۹۸).مطالعةتحلیلی اثر قهقرایی پایان تعلیق در فقه امامیه و حقوق ایران و فرانسه. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، د۶(۱)، ۱۷۱ـ۱۹۸.
شهیدی، مهدی (۱۳۹۵). تشکیل قراردادها و تعهدات. چاپ دوازدهم.تهران: مجد. جلد اول.
شیروی،عبدالحسین (۱۴۰۰). حقوق قراردادها. چاپ چهارم.تهران: سمت.
صفایی، سید حسین (۱۳۹۷). قواعد عمومی قراردادها. چاپ بیست و نهم.تهران: میزان. جلد دوم.
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۲). الزام‌های خارج از قرارداد: ضمان قهری. چاپ سوم.تهران: دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ (۱۳۷۴). قواعد عمومی قراردادها. چاپ سوم.تهران: شرکت سهامی انتشار. جلد اول.
ـــــــــــــ (۱۳۷۹). حقوق مدنی: اعمال حقوقی.چاپ هفتم.تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــــ (۱۳۹۵). قواعد عمومی قراردادها.چاپ دهم.تهران: شرکت سهامی انتشار.جلد پنجم.
ــــــــــــ (۱۳۹۷). تحولات حقوق خصوصی (مجموعه مقالات).تهران: گنج دانش.
وحدتی شبیری، سیدحسن و حمیدی، محمدمهدی(۱۳۹۹). وضعیت حقوقی عقد معلق با تعهد به ایجادمعلق‌علیه.مطالعات فقه و اسلامی، د ۱۲(۲۲)، ۳۹۵ـ۴۱۲.
یزدانیان، علی‌رضا (۱۳۹۲). مطالعات تطبیقی در حقوق تعهدات.تهران:میزان. جلد اول.
Amini, M. (2010).Inequality of economic position of the seller and the buyer in the sales contract. Journal of Legal Research Quarterly, 13(52), 32-45. (in Persian)
Andreu, L. &Thomassin, N. (2021). Cours de droit des oblgations.6e éd.Paris: Lextenso.
Atias, C. (2006). Précis élémentaire de contentieux contractuel.3e éd. Paris: P.U.A.M.
Bénabent, A. (2021). Droits des obligations.19e éd. Paris: L.G.D.J.
Bigdeli, S. & Osanlou A. (2022). A Comparative Study of Contract Lapse in French and Iranian Law. Journal of Private Law Research, 10(38), 9-44. https://doi.org/10.22054/jplr.2022.59754.2548.(in Persian)
Brusorio-Aillaud, M. (2021). Droit des obligations. 13e éd., Bruxelles: Bruylant.
Buffelan-Lanore, Y. (1963). Essai sur la notion de caducité des actes juridiques en droit civil.thèse, Toulouse. L.G.D.J.
Buffelan-Lanore, Y.&Larribau-Terneyre, V. (2020). Droit civil, les obligations.17e éd.Paris: Dalloz.
Carbonnier, J. (2000). Droit civil. t 4. Les obligations.22e éd.Paris: P.U.F.
Chaaban, R. (2006). La caducité des actes juridiques, étude en droit civil.thèse, Paris II.L.G.D.J.
Chantepie, G. &Latina, M. (2018). Le nouveau droit des obligations, commentaire théorique et pratique dans l’ordre du Code civil. 2e éd. Paris: Dalloz.
Cohet, F. (2020).Condition suspensive non accomplie.A.J.D.I. p.146.
Cornu, G. (2022).Vocabulaire juridique.14e éd. Paris: P.U.F.
Deshayes, O., Genicon, T.,&Laithier, Y- M. (2018). Réforme du droit des contrats, du régime général et de la preuve des obligations.Paris: Dalloz.
Dissaux, N.& Jamin, C. (2015). Projet de réforme du droit des contrats, du régime général et de la preuve des obligations.2e éd. Paris: Dalloz.
Epstein, A.-S. (2018).La caducité, La réforme du droit des contrats-Commentaire article par article.Douvillet, éd. Gualino.
Fages, B. (2021). Droit des obligations.11e éd.Paris: L.G.D.J.
Flour, J., Aubert, J.-L., Savaux, É., Andreu, L., &Forti, V. (2022).Les obligations, le rapport d’obligation.10e éd. Dalloz.
Forti, V. (2021). Régime général des obligations.Bruxelles: Bruylant.
François, J. (2022). Les obligations: régime général.t 4. 6e éd. Paris: Economica.
Garron, F. (2000). La caducité du contrat (étude de droit privé).thèse, d’Aix-Marseille 3.
Habibi, M. (2019). Analytical Civil Law.t. 1.Tehran: Mizan. (in Persian)
Hayati,A.-A. (2017). General principles of contracts.2th.Tehran: Mizan. (in Persian)
Houtcieff, D. (2022). Droit des contrats.7e éd. Bruxelles: Bruylant.
Jafari Langroudi, M.-J. (2010). Obligations law. 2th.Tehran: Ganje Danesh. (in Persian)
--------------------------. (2013). Will Effect of Civil Law. 3th.Tehran: Ganje Danesh. (in Persian)
Josserand, L. (1939). Cours de droit civil positif français, tome 2, théorie générale des obligations.3e éd. Sirey.
Julliot de laMorandière, L. (1957). Précis de droit civil.t 2.Paris: Dalloz.
Katouzian, N. (1996). General principles of contracts.t. 1. 3th.Tehran: Company in collaboration with Bahman Borna. (in Persian)
----------------. (2003). a Comparative Study Extra Contractual Obligations.Tehran:University of Tehran. (in Persian)
---------------.(2009). General principles of contracts.t. 5. 10th.Tehran: Sherkat Sahami Enteshar. (in Persian)
Kenfack, H. (1997).La défaillance de la condition suspensive. Rép. Defr. 15 juill. n 13-14, p.833.
Larroumet, CH.& Bros, S. (2021). Les obligations.t 3.10e éd. Paris: Economica.
Lécuyer, H. (2017). Défaillance de la condition suspensive et caducité de la promesse.Rép. Defr. 14 sept. n18-page33.
Malaurie, Ph., Aynés, L., &Stoffel-Munck, Ph. (2020). Droit des obligations.11e édition.Paris: L.G.D.G.
Malinvaud, Ph., Mekki,M., &Seube, J.-B. (2021). Droit des obligations.16e éd. Paris: LexisNexis.
Mazeaud (H., L.et J.) &Chabas, F. (1998). Leçons de droit civil.t 2: Les Obligations.Vol. 1. Théorie générale.9e éd. Montchrestien.
Mousseron, J.-M.,Mousseron, P., Raynard, J., &Seube, J.-B. (2010). Technique contractuelle.4e éd. Fancis Lefebvre.
Pelletier, C. (2004).La caducité des actes juridiques en droit privé français.thèse, Paris 12.
Pellier, J.-D. (2008). Le sort du contrat en cas de défaillance de la condition suspensive.L.P.A. 10avr. p.3.
Planiol, M. (1912). Traité élémentaire, Droit civil.t 2.6e éd. Paris: L.G.D.G.
Planiol, M.& Ripert, G. (1931). Obligations.t 7.par Esmein, P., Radouant, J., Gabolde, G.,éd. Paris: L.G.D.J.
----------------------------. (1957). Traité pratique de droit civil français: Donations et testaments.t 5.par Trasbot A, Loussouarn Y, 2e éd.Paris: L.G.D.J.
Porchy-Simons, S. (2016). Droit civil, les obligations.9e éd. Paris: Dalloz.
Pothier, R-J. (2011). Traité des obligations.Thomine et Fortic, 1821, rééd. Paris: Dalloz.
Ripert, G.& Boulanger, J. (1957). Droit civil: obligations.t 2.Paris: L.G.D.G.
Safai, S. H. (2018). Civil law: General principles of contracts.t. 2.29th.Tehran: Mizan. (in Persian)
Sériaux, A. (1998). Droits des obligations.2e éd. Paris: P.U.F.
Seube, J-B. (2017). Art.1186 et 1187- Fasc. unique:«Contrat.- caducité du contrat», 20 février, JurisClasseur Code civil.
Shahidi, M. (2016). Law civil: formation of contracts and obligations.t .1.12th.Tehran: Majd. (in Persian)
Sharaei, E., yazdanian, A., & Mahdavi M.-H. (2019).An Analytical Study of the Retroactive Effect of Ending the Suspension in the Imamiyah Jurisprudence, Law of Iran and French Law.Journal of Legal(Comparative Islamic and Western Law),6(1), 169-198. https://doi.org/10.22091/csiw.2019.3610.1450. (in Persian)
Shiravi, A. (2021). Contract Law.4th.Tehran: Samt. (in Persian)
Starck, B. (1972). Droit civil: obligations.Paris: Librairies Techniques.
Taisne, J.J. (1977). La notion de condition dans les actes juridiques: contribution à l’étude de l’obligation conditionnelle.thèse, Lille2.
-------------. (1995).Juiscasseur Civil.art.1168 à 1174.
-------------. (2016). Art. 1304 à 1304-7-: Régime général des obligations–Modalités de l'obligation. Obligations conditionnelles. Effets de la condition suspensive, J.Cl.civ.
Terré, F., Simler, Ph., Lequette, Y., &Chenede, F. (2022). Les obligations.13e éd. Paris: Dalloz.
Vahdati Shobeyri, S.-H.& Hamidi, M.-M. (2020).Legal status of a suspended contract with a commitment to creation of suspension act. Journal of Studies in Islamic Law & Jurisprudence, 12(22), 395-412. https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14932.1598.(in Persian)
Yazdanian, A. (2013).Comparative Studies on the Law of Obligations.t .1.1th.Tehran: Mizan publication. (in Persian)
 
 
مجله علمی
دوره 19، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1401
صفحه 321-336

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار