تجدیدنظرخواهی و فرجام‏خواهی آرای پایان رابطة زوجیت؛ نارسایی‏ها و راهکارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق، دانشکدة حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

قابلیت نظارت پژوهشی و فرجامی از موارد مهم و تعیین‌کننده در سرنوشت دعاوی و از جمله دعاوی خانواده با موضوع خاتمة رابطة زوجیت است. این آرا شامل حکم طلاق، الزام به طلاق، بطلان عقد نکاح، فسخ نکاح، و آرای با موضوع مضی و بذل مدت است. حکم طلاق در مفهوم اعم اصل طلاق، الزام به طلاق، و موارد دیگر را در بر می‏گیرد. عبارت قانون آیین دادرسی مدنی در باب فرجام‏خواهی از طلاق موجد ابهام در قابلیت فرجام احکام غیر از اصل طلاق است. نتیجة این ابهام ایجاد اختلاف در رویة دادگاه‌ها و پاسخ به آن صدور رأی وحدت رویه مبنی بر تعمیم حکم قانون یادشده به همة دعاوی طلاق بود. قانون حمایت خانواده حکم الزام به طلاق را گاه حکم طلاق نامیده است. قانون حمایت خانواده مصوب بعد از رأی وحدت رویه در خصوص گواهی عدم امکان سازش موجد مفهومی ناهماهنگ با رأی دیوان و ایجاد تردید در امکان فرجام‏خواهی از این گواهی عدم امکان سازش و به نوعی تکیه‌گاه قانونی برای نظر مخالف رأی وحدت رویه است. بر اساس مفهوم مواد مربوطه گواهی عدم امکان سازش قابل تجدید نظر ولی غیر‌ قابل فرجام‏خواهی است. حکم بطلان و فسخ نکاح با توجه به مالی بودن قابل تجدیدنظرخواهی و اگر مربوط به اصل آن‌ها باشد قابل فرجام‏خواهی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Appeal and appeal to the supreme court of marriage termination decisions; Failures and solutions

نویسنده [English]

  • Mohammad Shokri
Department of Law, Faculty of Law and Social Sciences, Payam Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The possibility of appeal and appellate supervision is one of the important and decisive cases in the fate of lawsuits, including family lawsuits, related to the termination of marriage. these decisions include decree of divorce, obligation to divorce, annulment of marriage contract, annulment of marriage and decisions on the subject of the expiration or forgiveness period of the temporary marriage. the decree of divorce, in the general concept of the principle of divorce, includes the obligation to divorce and other cases. the wording of the Civil Procedure Law regarding the appeal of divorce creates ambiguity in the ability to appeal judgments other than the principle of divorce. the result of this ambiguity is the creation of differences in the procedure of the courts and the response to that is the issuance of a supreme court decision (as a unified judicial precedent). It was based on the generalization of the aforementioned law to all divorce cases. in the family protection law, the decision to compel divorce is sometimes called a divorce decree. family support law approved after the supreme court decision as a unified judicial precedent regarding the certificate of impossibility of compromise, it creates a concept inconsistent with the judgment of the court and the possibility of appellate supervision from certificate of the impossibility of compromise faces doubts and decisions contrary to the decision of the Supreme Court as a single judicial record have some kind of legal support. according to the concept of the relevant articles, the certificate of impossibility of compromise can be appeal, but it is non-impossibility to appellate supervision. the decree of void and termination of marriage can be appealed due to the financial nature and if it is related to their substance, it can be appealed to the supreme court.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Appeal
  • Appeal to the supreme court
  • Marriage
  • Termination of marriage
آخوندی، محمد (1387). آیین دادرسی کیفری. تهران، طبع و نشر، ج 4.
اسحاقی، محمد و غلامی، زهرا (1400). کشف خلاف واقع در ازدواج. مطالعات راهبردی زنان، 24 (93)، 113 ـ 133.
الله‏مرادی، ام‏البنین (1400). بررسی فقهی نظریة طلاق قضایی در صورت عدم رعایت حق مواقعة زوجه. فقه و حقوق خانواده، 26 (74)، 161 ـ 178.
پورعبدالله، کبری و حاجی‌علی، فریبا (1401). تأثیر مفهوم اضافه در ماهیت طلاق برای ضابطه‏مند نمودن حق طلاق زوج. فقه و حقوق خانواده، 27(76)، 33 ـ 58.
پویافر، محمدرضا و تاج‏بخش، غلام‌رضا (1400). تبیین جامعه‏شناختی طلاق با فراتحلیل پژوهش‏های انجام‏شده. زنان و خانواده، 16 (56)، 157 ـ 191.
توجهی، عبدالعلی و حاتمی، صدیقه (1393). تحلیل انتقادی استقلال تدلیس در پیدایش خیار فسخ نکاح. فقه و حقوق خانواده، 19 (63)، 97 ـ 116.
الجبعی العاملی، زین‏الدین (شهید ثانی) (1418). الروضه البهیه فی الشرح اللمعه الدمشقیه (کتاب نکاح). نجف: مرکز النشر التابع المکتب الاعلاء الإسلامی. ج 2.
حاجی‏پور، مرتضی (1383). اختیار زوجه و ابهام در مفهوم عسر و حرج. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 2 (2)، 167 ـ 182.
حائری شاهباغ، سید علی (1382). شرح قانون مدنی. چاپ دوم. تهران: کتابخانة گنج دانش. ج 2.
 
حسینى ‏عاملى، سید جواد بن محمد (1419 ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلّامه. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
حلی، ابن ادریس (1410). السرائر در سلسله الینابیع الفقهیه. مؤسسة فقه الشیعه. ج 19.
الحلی، جعفر بن الحسن (1418). مختلف الشیعه فی الاحکام الشریعه. مؤسسه النشر الاسلامی. ج 7.
حیاتی، علی‏عباس (1384). شرح قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: خط سوم.
خوئینی، غفور؛ غنی‏زادة بافقی، مریم و دشتیان روزبهانی، شیرین (1401). تحلیل حقوقی ماهیت توافقات در ضمن طلاق توافقی. فقه و حقوق خانواده، 27 (76)، 119 ـ 143.
رضایی‏راد، عبدالحسین (1398). عدم ثبت ازدواج از نظرگاه فقهی. زن و خانواده، 10 (1)، 149 ـ 165.
زندی، محمدرضا (1391). رویة قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور خانواده (طلاق، نکاح، حضانت، فریب در ازدواج). چاپ سوم. تهران: جنگل.
سنچولی، زینب؛ کیخا، محمدرضا؛ مختاری، نادر و سالارزایی، امیرحمزه‏ (1400). واکاوی نقش و تأثیر قاعدة لا ضرر در فسخ نکاح به واسطة بیماری‏های نوظهور. مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 8 (14)، 7 ـ 27.
شاه‏حیدری‏پور، محمدعلی و همتی، مجتبی (1389). شرح اصول رفتار قضایی (بنگلور). تهران: خرسندی.
شکوهی‏زاده، رضا (1399). اعمال اصل مغلوبیت در تجدیدنظرخواهی در حقوق ایران. پژوهش حقوق خصوصی، 8 (31)، 87 ـ 113.
شمس، عبدالله (1382). آیین دادرسی مدنی. چاپ چهارم. تهران: میزان. جلد دوم.
ـــــــــــــ (1392). سبب، امور موضوعی و توصیف آن‌ها در دعوای مدنی. تحقیقات حقوقی، 17 (65)، 1 ـ 24.
عالی‏پناه، علی‌رضا؛ پیری، جواد و کاوسی، فائزه (1400). انصراف از طلاق توافقی (بررسی تحلیلی قانون حمایت خانواده مصوب 1353 و 1391). تحقیقات حقوقی، 24 (96)، 283 ـ 300.
عرب‌شاهی، محمد (1400). امکان‌سنجی فسخ نکاح به علت برص زوج از دیگاه فقه امامیه. فقه و حقوق خانواده، 26 (75)، 83 ـ 101.
فهیمی، عزیزالله (1400). مصادیق عسر و حرج منجر به طلاق در عقد نکاح در قانون ایران و فرانسه. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 6 (3)، 197 ـ 224.
قربانیان، ناصر (1384). بازپژوهی حقوق زن. تهران: روز نو. جلد 1 و 2.
متین‌دفتری، احمد (1378). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی. تهران: مجد.
مراغی، سید میر عبدالفتاح (1417). العناوین الفقهیه. قم: مؤسسة نشر اسلامی جامعة مدرسین.
مغنیه، محمدجواد (1420). فقه الامام جعفر الصادق. انصاریان. ج 5 و 6.
مهرپور، حسین (1384) .مباحثی از حقوق زن. چاپ دوم، تهران: اطلاعات.
نجفى، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ج 22.
نجفی، شیخ محمدحسن (1401). جواهر الکلام. انتشارات اسلامیه. ج 30.
نراقی، ملا احمد (1417). عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
هدایت‏نیا، فرج‏الله (1398). ناداری شوهر: طلاق قضایی یا تأمین اقتصادی. مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 6 (10)، 25 ـ 45.
هرمزی، خیرالله (1394). شرایط قابل استماع بودن دعوی در فقه (شرحی بر بند 3 و 5 الی 11 مادة 84 قانون آیین دادرسی مدنی). پژوهش حقوق خصوصی، 4 (13)، 9 ـ 35.
واحدی، قدرت‏الله (1379). بایسته‏های آیین دادرسی مدنی. تهران: میزان.
واحدی، مصطفی (1386). حقوق خانواده در سوئد. تهران: گنج دانش.
یاری، الیاس؛ شهبازی‏نیا، مرتضی؛ عیسایی تفرشی، محمد و غمامی، مجید (1394). ارائة دلیل جدید در مرحلة تجدید نظر دعاوی مدنی (مطالعة تطبیقی در حقوق ایران و انگلیس). پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 19 (1)، 143 ـ 164.
Akhundi, M. (2008). Criminal Procedure Code. Tehran: Tab and Nashr. Vol. 4. (in Persian)
Al-Hali, Jafar ibn al-Hassan (1997). Farif al-Shia fi al-Ahkam al-Sharia. Al-Nashar al-Islami Institute. Vol. 7. (in Arabic)
Ali-Panah, A., Piri, J., & Kaousi, F. (2021). Cancellation of Consensual Divorce (Analytical Review of the Family Support Law Approved in 1353 and 1391). Legal Research, 24 (96), 283-300. (in Persian)
Al-Jaba'i Al-Amili, Zain al-Din (Shaheed Second) (1997). Al-Rawda al-Bahiyyah fi al-Sharh al-Lama' al-Damashqiyyah (Book of Marriage). Najaf: Al-Nashar al-Taab al-Maktab al-'Ala al-Islami Publishing Center. Vol. II. (in Arabic)
Al-Moradi, Umm-Al-Binin (2021). Jurisprudential Review of the Theory of Judicial Divorce in Case of Non-Compliance with the Right of the Wife. Jurisprudence and Family Law, 26 (74), 161-178. (in Persian)
Arabshahi, M. (2021). Feasibility of annulment of marriage due to spousal leprosy from the perspective of Imami jurisprudence. Fiqh and Family Law, 26 (75), 83-101. (in Persian)
Atari, A.A. & Hatami, S. (2013). Critical Analysis of the Independence of Misrepresentation in the Emergence of the Option of annulment of Marriage. Jurisprudence and Family Law, 19 (63), 97-116. (in Persian)
Fahimi, A. (2021). Examples of Difficulty and Hardship leading to Divorce in the Marriage Contract in Iran and France. Comparative Research of Islamic and Western Laws, 6(3), 197-224. (in Persian)
Ghorbin, N. et al. (2004). Re-examination of Women's Rights. Tehran: Roz Nou. Vol. 1 & 2. (in Persian)
Haeri Shahbagh, S. A. (2003). Description of Civil Law. Second Edition. Tehran: Ganj Danesh Library. Vol. 2. (in Persian)
Hajipour, M. (2013). Wife's Authority and Ambiguity in the Concept of Asr and Harj. Women in Development and Politics (Women's Research), 2(2), 167-182. (in Persian)
Hali, I. I. (1989). Al-Sara'er in the Al-Alinabi' al-Fiqhiyyah Series. Fiqh al-Shi'a Institute. Vol. 19. (in Arabic)
Hayati, A.A. (2005). Description of the Civil Procedure Law in the Current Legal System. Tehran: Third Edition. (in Persian)
Hedayat-Niya, F.A. (2019). Husband's Poverty: Judicial Divorce or Economic Provision. Islamic Studies of Women and Family, 6 (10), 25-45. (in Persian)
Hormozi, Kh. (2015). The Conditions of Admissibility of a Lawsuit in Jurisprudence (an Explanation on Paragraphs 3 and 5 to 11 of Article 84 of the Civil Procedure Law). Private Law Research Quarterly, 4 (13), 9-35. (in Persian)
Hosseini Aamili, Seyyed Javad bin Muhammad (1998). Miftah al-Karama fi Sharh al-Qa'ab al-Allamah. Qom: Islamic Publications Office attached to the Qom Theological Seminary Society. (in Arabic)
Ishaghi, M. & Gholami, Z. (2021). Discovering the Contradiction in Marriage. Strategic Studies of Women, 24 (93), 113-133. (in Persian)
Khoini, Gh., Ghanizadeh Bafghi, M., & Dashtian Rozbahani, Sh. (2022). Legal Analysis of the Nature of Agreements in Consensual Divorce. Jurisprudence and Family Law, 27 (76), 119-143. (in Persian)
Maraghi, S. M. A. F. (1996). Al-Anawin al-Fiqhiyyah. Qom: Islamic Publishing House of the Community of Teachers. (in Arabic)
Matin-Daftari, A. (1999). Civil and Commercial Procedures. Tehran: Majd. (in Persian)
Mehrpour, H. (2005). Discussions of women's rights. Second Edition. Tehran: Information Publications. (in Persian)
Mughniyeh, M.J. (1999). Fiqh al-Imam Jafar al-Sadiq. Ansarian Publications. Vol. 5 & 6. (in Arabic)
Najafi, M.H. (1983). Jawaharlal Kalam in the Description of Islamic Laws. Beirut: Dar-e-Hiya Al-Trath Al-Arabi. Vol. 22. (in Arabic)
Najafi, Sh. M.H. (2022). Jawaharlal Kalam. Islamic Publishing House. Vol. 30. (in Arabic)
Naraghi, M. A. (1996). Awaed Al-Ayyam fi Bayan Qa'aa al-Ahkam. Qom: Islamic Propaganda Office. (in Arabic)
Pourabdullah, K. & Haji-Ali, F. (2022). The Effect of the Concept of Addition in the Nature of Divorce to Regulate the Right of a Couple to Divorce. Jurisprudence and Family Law, 27(76), 33-58. (in Persian)
Poyafar, M.R. & Taj-Bakhsh, Gh.R. (2021). Sociological explanation of Divorce with Meta-Analysis of Conducted Researches. Women and Family Cultural-Educational Scientific Journal, 16 (56), 157-191. (in Persian)
Rezaei-Rad, A.H. (2018). Non-registration of Marriage from a Jurisprudential Point of View. Women and Family Quarterly, 10 (1), 149-165. (in Persian)
Sancholi, Z., Kikha, M., Mokhtari, N., & Salarzaei, A.H. (2021). The Study of the Role and Effect of the Harmless Rule in Annulment of Marriage due to Emerging Diseases. Islamic Studies of Women and Family, 8 (14), 7-27. (in Persian)
Shah Heydaripour, M.A. & Hemmati, M. (2009). Description of the principles of judicial behavior (Bangalore). Tehran: Khorsandi. (in Persian)
Shams, A. (2012). Cause, thematic matters and their description in civil litigation. Legal Research, 17 (65), 1-24. (in Persian)
-------------. (2003). Code of Civil Procedure. Four Edition. Tehran: Mizan. Vol. 2. (in Persian)
Shekohizadeh, R. (2019). Applying the principle of defeat in appeals in Iranian law. Private Law Research, 8 (31), 87-113. (in Persian)
Vahedi, M. (2007). Family Law in Sweden. Tehran: Ganj Danesh. (in Persian)
Vahedi, Q. (2000). Principles of Civil Procedure. Tehran: Mizan. (in Persian)
Yari, E., Shahbazinia, M., Tafarshi, M. I., & Ghamami, M. (2015). Presenting a new reason at the appeal stage of civil lawsuits (a comparative study in Iranian and British law). Comparative Law Research, 19 (1), 143-164. (in Persian)
Zandi, M.R. (2012). Judicial procedure of Tehran province appeals courts in family matters (divorce, marriage, custody, deception in marriage). Third Edition. Tehran: Jangal Publications. (in Persian)