بازپژوهی تفوق تصرف بر مالکیت در دعاوی ثلاث با نگاهی به رویة قضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس گروه حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

چکیده

مقصود از دعاوی ثلاث سه دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت، و مزاحمت از حق است. قانون‌گذار در رسیدگی به این سه دعوا نظر به نظم عمومی، حفظ وضعیت موجود، و ضرورت اهتمام ویژة دادرس در پیمودن راه و مسیر دادرسی داشته است. قانون آیین دادرسی مدنی در مواد 158 تا 162 جداگانه به بررسی دعوای ثلاث پرداخته است و در دعوای رفع تصرف عدوانی برای حمایت از یک تأسیس‌ حقوقی، که همان حق تصرف مادی است، به وجود آمده است. مبانی حقوقی متعددی برای دعاوی ثلاث مطرح شده است؛ از جمله: 1. حمایت از مالکیت واقعی، 2. منع احقاق حق شخصی، 3. امارة مشروعیت تصرف. در فقه امامیه چنین تأسیسی وجود ندارد. اما بر اساس اصول و قواعد فقهی موجود می‌توان با برخی تفاسیر قاعدة ید را مبنای این دعوا به شمار آورد. ضرورت تحقیق حاضر در این است که با توجه به اعتبار روزافزون اسناد رسمی در جوامع بشری و ارتباط تنگاتنگ آن با نظم عمومی ضرورت تبیین نظریة جدید برای حمایت از مالکان رسمی در مقابل متصرفان بدون اسناد رسمی و همچنین از بین رفتن ضرورت‌های موجود در زمان تصویب قانون آیین دادرسی مدنی برای متصرف فعلی و حفظ نظم فعلی احساس می شوداروش پژوهش با مطالعة منابع فقهی و حقوقی همراه تطبیق با تحلیل رویة قضایی به روش کتابخانه‌ای به نحو تحلیلی‌ـ توصیفی و کاربردی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Researching the Superiority of Possession over Ownership in Triple Claims with a Look at the Judicial Procedure in Iran

نویسنده [English]

  • Majid Aziziyani
Private Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran
چکیده [English]

The meaning of the triple claims is the three lawsuits of forcible possession, obstruction and disturbance of the right. In dealing with these triple lawsuits, the legislator considered public order, maintaining the status quo, and the need for the special attention of the judge in following the proceedings. Contrary to its established practice, Legislator does not address the nature of the dispute and adjudication as the purpose of triple claims trial, rather, the main purpose of this trial is "settlement of dispute". By gathering and studying judgements related to the topic of this research, it was observed that there exists fundamental dissension and diversity. Most judgments 1llustrate that not only judges do not pay due attention to the purpose of adjudication, they also are ignorant of rationale behind prediction of this type of claims. The latest version of the Civil Procedure Code (adopted in 1379) supports possession regardless of whether it IS the basis of ownership - contrary to the former version that would support possession which was the basis of ownership - and so it appears that this version favors "prohibition of a personal adjudication" in prediction of triple seizure claims cases. Therefore, it can be stated that, in the current situation, the legal basis for the triple claims is "prohibition of personal adjudication" which bears aspects of public order as well as maintenance of social peace.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prior possession
  • Rule of prior possession
  • Rightful ownership
  • Action for ejection

مراجع

افتخارجهرمی، گودرز و السان، مصطفی (1396). آیین دادرسی مدنی. تهران: میزان. ج 1 و 2.
امامی، سید حسن (1387). حقوق مدنی. چ 11. تهران: نشر اسلامی. ج 2.
انصاری، باقر (1387). نقش قاضی در تحول نظام حقوقی، تهران: میزان.
پژوهشگاه قوة قضاییه (1392). مجموعه آرای قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران (حقوقی). تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوة قضاییه.
پژوهشگاه قوه قضاییه (1392). مجموعه آرای قضایی دادگاه‌های دیوان عالی کشور (کیفری). تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوة قضاییه.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). ترمینولوژی حقوق. چ 12. تهران: گنج دانش.
ــــــــــــــــــــــــــــ (1391). بحث تطبیقی در تصرف از جهات دعاوی تصرف و مرور زمان مملک. مجله حقوقی وزارت دادگستری، ش 3، س 57.
حیاتی، علی‌عباس و حامد، هادی (1390). مبانی دعاوی رفع تصرف عدوانی در حقوق ایران (مطالعة تطبیقی در فقه امامیه و حقوق فرانسه). پژوهشنامة حقوق اسلامی، د 9، ش 28.
خدری، صالح (1398). ضابطة تشخیص دعاوی تصرف با تحلیل و نقد بر یک رأی. قضاوت، ش 97.
داودی، حسین (1397). ویژگی‌های قواعد شکلی. مطالعات حقوق خصوصی، د 48، ش 2.
رضایی، علی (1398). نقش مالکیت در تحقق تصرف عدوانی. رأی، مطالعات آرای قضایی، ش 26.
سلطانی، شهرام و باریکانی، امیررضاسادات (1382). ماهیت حقوقی تصرف عدوانی در قوانین ایران. تهران: خرسندی.
سنگلجی، محمد (1395). قضا در اسلام. چ 5. تهران: مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
شمس، عبدالله (1382). آیین دادرسی مدنی. چ 4. تهران:‌ میزان. ج 1 و 2.
شهیدی، مهدی (1388). حقوق مدنی 6. چ 11. تهران: مجد.
صدرزادة افشار، محسن (1376). آیین دادرسی مدنی. جهاد دانشگاهی.
طیرانیان، غلام‌رضا (1400). دعاوی تصرف. چ 5. تهران: گنج دانش.
کاتوزیان، ناصر (1378). عدالت قضایی، گزیدة آرا. تهران: دادگستر.
ـــــــــــــ (1382). قانون مدنی در نظم کنونی. چ 8. میزان.
ـــــــــــــ (1387). الزامات خارج از قرارداد (ضمان قهری)، مسئولیت مدنی. چ 8. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ج 2.
ـــــــــــــ (1392). اثبات و دلیل اثبات (قواعد عمومی اثبات، اقرار و سند). چ 8. بنیاد حقوقی میزان. ج 1.
ـــــــــــــ (1396). اعتبار امر قضاوت‌شده در دعوای مدنی. چ 10. بنیاد حقوقی میزان.
متین‌دفتری، احمد (1388). آیین دادرسی مدنی. چ 3. تهران: مجد. ج 1.
معین، محمد (1389). فرهنگ معین. تهران: زرین.
مهاجری، علی (1387). دعاوی مالی و غیر مالی در حقوق ایران و فرانسه. تحقیقات حقوقی، ش 48.
ــــــــــــ (1388). مسبوط در آیین دادرسی مدنی. چ 2. تهران: فکرسازان. ج 1.
ناصری، فرج‌الله (1344). امارات در حقوق مدنی ایران. تهران.
نراقی، محمد بن احمد (1422). مشارق الاحکام. چ 2. ناشر: موتمر المولی مهدی النراقی.
نصرتی، محمدرسول (1397). بررسی حقوقی تعارض تصرف کنونی و مالکیت سابق. قانون‌یار. د 2، ش 6.
Ansari, B. (2008). The role of the judge in the evolution of the legal system. Tehran: Mizan Publications. (in Persian)
Davodi, H. (2018). Characteristics of Formal Rules. Private Law Studies Quarterly, Vol. 48, No. 2. (in Persian)
Emami, H. (2008). Civil Rights. 11th edition. Tehran: Islamic Publishing House. Vol. 2. (in Persian)
Hayati, A. & Hamed, H. (2012). Basics of Claims for the Removal of Aggressive Possession in Iranian Law (Comparative Study in Imami Jurisprudence and French Law). Research Journal of Islamic Law, Vol. 9, No. 28. (in Persian)
Iftikhar-Jahormi, G. & Elsan, M .(2017). Civil Procedure Code. Tehran: Mizan Publications. Vol. 1 & 2. (in Persian)
Jafari Langroudi, M. (2002). Legal Terminology. 12th edition. Tehran: Ganj Danesh Publishing House. (in Persian)
Jafari, M. (2010). Comparative Discussion on Possession from the Aspects of Possession Claims and the Passage of Time of the Property. legal journal of the Ministry of Justice, No. 3, Year 57. (in Persian)
Judiciary Research Center (2013). Collection of Judicial Opinions of Tehran province appeals courts (civil). Tehran: Judiciary Press and Publishing Center. (in Persian)
 
Judiciary Research Institute (2013). Collection of Judicial Opinions of Supreme Court (Criminal). Tehran: Judiciary Press and Publishing Center. (in Persian)
Katouzian, N. (2003). Civil Law in the current order. 8th edition. Mizan Publishing House. (in Persian)
---------------- (2013). Proof and Evidence (general rules of proof, confession and document). 8th edition. Mizan Legal Foundation. Vol. 1. (in Persian)
---------------- (2013). Judicial Justice, Selected Opinions. Tehran: Dadgstar Publishing House. (in Persian)
------------------ (2008). Obligations outside the contract (compulsory guarantee), civil liability. 8th edition. Tehran: Tehran University Press. Vol. 2. (in Persian)
Katouzian, N. (2017). Validity of the adjudicated matter in civil litigation. 10th edition. Mizan Legal Foundation. (in Persian)
Khodri, S. (2019). Code of Recognizing Claims of Expropriation with Analysis and Criticism of a Decision. Judgment, No. 97. (in Persian)
Matin-Daftari, A. (2009). Civil Procedure Code. 3th edition. Tehran: Majd Publications. Vol. 1. (in Persian)
Mohajeri, A. (2008). Financial and Non-Financial Claims in Iranian and French law. Legal Research Quarterly, No. 48. (in Persian)
Mohajeri, A. (2009). Masbout in civil procedure. 2th edition. Tehran: Fekrsazan Publishing House. Vol. 1. (in Persian)
Moin, M. (2010). Farhang Moin. Zarin Publications. (in Persian)
Naraghi, M. (2001). Mashareq al-Ahkam. 2th edition. Publisher: Mutmar al-Moli Mahdi al-Naraghi. (in Arabic)
Naseri, F. (1965). Emirates in Iran's civil rights. Tehran. (in Persian)
Nosrati, M. (2018). Legal Review of the Conflict of Current Possession and Former Ownership. Qonun Yar Scientific Quarterly. Vol. 2, 6th issue. (in Persian)
Rezaei, A. (2019). The Role of Ownership in the Realization of Advani Seizure, "Falnalma Rai". Studies of Judicial Opinions, No. 26. (in Persian)
Rhee, C. (2000). Civil Procedure: A European IVS Commence?. European Review of Private Law.
Robert, S. (1965). Law: Its Nature, Functions and Limits. New Jersey: Prentice Hall.
Sadrzadeh Afshar, M. (1997). Civil Procedure. Jahad Publications. (in Persian)
Sangalji, M. (2016). Justice in Islam. 5th edition. University of Tehran Printing and Publishing Institute. (in Persian)
Shahidi, M. (2009). Civil Rights. 11th edition. Tehran: Majd Publications. (in Persian)
Shams, A. (2003). Civil Procedure Code. 4th edition. Tehran: Mizan Publications. Vol. 1&2 (in Persian)
 
Soltani, S. & Barikani, A. (2003). The Legal Nature of Aggressive Possession in Iranian Laws. Tehran: Khorsandi Publications. (in Persian)
Tayranian, G. (2021). Possession Claims. 5th edition. Tehran: Ganj Danesh Publications. (in Persian)
 
مجله علمی
دوره 20، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1402
صفحه 105-117

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار