تفسیر قوانین مقتبس؛ کاربست‌ها و رویکردها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

10.22059/jolt.2024.380778.1007323

چکیده

اقتباس قانون از کشورهای دیگر پدیده‌ای است که نقش مهمی در شکل‌گیری و تکامل نظام‌های حقوقی مدرن ایفا کرده است. این فرایند که در مباحث حقوقی به عنوان «پیوند حقوقی» شناخته می‌شود به‌ویژه در قرن اخیر با مدرنیزاسیون و جهانی شدن شتاب بیشتری گرفت. در این میان، ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اقتباس قانون از سایر کشورها به عنوان راهکاری برای نوسازی نظام حقوقی مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بررسی چالش‌های تفسیر قوانین مقتبس در نظام حقوقی ایران می‌پردازد و اهمیت کارکردها و رویکردها در تفسیر قانون مقتبس را مورد کنکاش قرار می‌دهد. بحث از تفسیر قوانین مقتبس، به فهم دقیق‌تر، اجرای مؤثرتر این قوانین، و هماهنگی بیشتر نظام حقوقی ایران با استانداردهای بین‌المللی می‌انجامد. با وجود کثرت قوانین مقتبس و چالش‌های موجود دو رویکرد عمده قابل تشخیص است؛ تفسیر سنتی که بر اساس اصول و مبانی حقوقی داخلی صورت می‌گیرد و تفسیر استثناگرایی حقوقی که بر توجه به منشأ قانون مقتبس تأکید دارد. این پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی‌‌ـ تحلیلی ضمن بیان ویژگی‌های قوانین مقتبس و برخی مصادیق اصول حاکم بر قانون مأخذ به بررسی چالش‌های تفسیری و رویکردهای مختلف در حل این چالش‌ها می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Interpretation of Adapted Rules: Applications and Approaches

نویسندگان [English]

  • Ali Sadeghi
  • Mohammad Mehryar
  • Seyede Fatemeh Hashemi
Department of Private Law, Faculty of Law, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

Adaptation of law from other countries is a phenomenon that has played an important role in the formation and evolution of modern legal systems. This process accelerated especially in the last century due to modernization and globalization. Iran is not an exception to this rule, and the adaptation of laws from other countries has been considered as a way to modernize the legal system. The present study examines the challenges of interpreting the adapted laws in Iran's legal system and explores the importance of the factors and approaches in the interpretation of the adapted laws. The discussion of the interpretation of the adapted laws leads to a more accurate understanding, more effective implementation of these laws and greater coordination of the Iranian legal system with international standards. Despite the multitude of adapted laws and existing challenges, two main approaches can be distinguished: the traditional interpretation based on domestic legal principles and foundations, and the interpretation of legal exceptionalism which emphasizes attention to the origin of the adapted law. This research, using the descriptive-analytical method, while expressing the characteristics of the adapted laws and some examples of the principles governing the source law, examines the interpretive challenges and different approaches in addressing these challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adaptation from law
  • Source law
  • Interpretation of law
  • Legal principles
  • Comparative law
ابراهیمی، یحیی (1388). مطالعة مفهوم و آثار حسن نیت. مجلة حقوقی بین‌المللی، 26(41)، 61 ـ 90.
ابهری، حمید؛ فاطمیان، امیرمسعود و حسنی، علی‌رضا (1396). مطالعة تطبیقی قواعد حاکم بر حقوق اسناد الکترونیکی از منظر قوانین ایران، مقررات آنسیترال و حقوق فرانسه. تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل، س 10، ش 37، 1 ـ 30.
احمدی، حمید (1381). اصول کلی قراردادها: حقوق مدنی 3. تهران: میزان.
اسکینی، ربیعا (1385). حقوق تجارت (کلیات). چ 8. تهران: سمت.
اصغری آق‌مشهدی، فخرالدین و ابویی، حمیدرضا (1389). حسن نیت در اجرای قرارداد در حقوق انگلیس و ایران. مطالعات حقوق خصوصی،40(2)، 1 ـ 20.
امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید (1385). حقوق تعهدات. تهران: میزان. ج 1.
انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی (1384). دانشنامة حقوق خصوصی. تهران: محراب فکر. ج 1.
بابایی‌مهر، علی (1388). تفسیر، اصول و مبانی آن در حقوق عمومی. حقوق خصوصی، 6(14).
بروجردی عبده، محمد (1380). حقوق مدنی. تهران: مجد.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1340). اثر اراده در حقوق مدنی. رسالة دکتری. رشتة حقوق خصوصی. دانشگاه تهران.
حبیبی، محمود (1392). تفسیر قراردادهای تجاری بین‌المللی. تهران: میزان.
حقیقی، محمدعلی و مرادی (1375). سعید، فرهنگ و اصطلاحات حقوقی. چ 2. تهران: ترمه.
حکمت‌نیا، محمود (1384). بومی‌سازی نهادهای حقوقی با رویکرد اسلامی. حقوق اسلامی، 2(7).
درودیان، حسن (1373). حقوق مدنی 3. تهران: دانشگاه تهران.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران. ج 4.
رسایی‌نیا، ناصر (1389). حقوق مدنی. تهران: آوای نور.
رضایی، علی (1389). اصول بنادین حاکم بر کنوانسیون ارتباطات الکترونیکی آنسیترال. پژوهش‌های حقوقی، د 9، ش 17، 43 ـ 64.
ره‌پیک، سیامک (1384). مروری بر منابع و مستندات قانون مدنی ایران در قواعد عمومی قراردادها. مدرس علوم انسانی، د 9، ش 41، 75 ـ 88.
الشریف، محمدی مهدی و سعدی، سید حسین (1393). تأملی بر ماهیت حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی. مطالعات حقوق تطبیقی، د 5، ش 1، 133 ـ 153.
شمس، عبدالله (1383). آیین دادرسی مدنی. تهران: دراک. ج 3.
شهیدی، مهدی (1381). اصول قراردادها و تعهدات. تهران: مجد.
شیروی، عبدالحسین (1389). حقوق تجارت بین‌الملل. تهران: سمت.
صفایی، سید حسین (1386). دورة مقدماتی، حقوق مدنی تعهدات و قراردادها. چ 5. تهران: میزان. ج 2.
عباسی، محمدرضا؛ فیضی‌چکاب، غلام‌نبی و آل ‌کج‌باف، حسین (1400). واژه‌گزینی و ادبیان قانون تجارت در بوتة نقد. پژوهش‌های حقوقی، 20(47)، 239 ـ 257.
عدل، مصطفی (1378). حقوق مدنی. تهران: طه.
عرفانی، محمود و محمودی، امیررضا (1401). بنیادهای اخلاقی حقوق در بوتة سیاست قانون‌گذاری با رویکرد به حقوق تجارت اسلامی. آموزههای فقه و حقوق جزا، س 1، ش 2، 61 ـ 84.
عمید، حسن (1375). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
فاطمی قمی، سید محمد و زندیه، حسن (1396). خاطرات سیاسی سید محمد فاطمی قمی. تهران: انتشارات کتابخانة موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
قرایی، تکتم؛ هدایی، علی‌رضا و اسحاقی، محمد (1400). امکان‌سنجی استنادپذیری ادلة الکترونیک در فقه، با نگاهی به قانون تجارت الکترونیک. فقه و مبانی حقوق اسلامی، 54(2)، 445 ـ 467.
قشقایی، حسین (1381). شیوة تفسیر قراردادهای خصوصی. قم: بوستان کتاب.
کاتوزیان، ناصر (1381). فلسفة حقوق. شرکت سهامی انتشار. ج 4.
ــــــــــــــ (1385). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار. ج 1 و 2.
کاظمی، محمود (1388). قانون مدنی با فقه فارسی، جستاری در منابع و ساختار قانون مدنی ایران. پژوهش حقوق خصوصی، 8(29)، 249 ـ 276.
کریمی، عباس و ایزدپناه، غلام‌رضا (1400). مطالعة تطبیقی عدم نفوذ با بطلان نسبی در حقوق ایران و فرانسه. تمدن حقوقی، 4(8)، 280 ـ 293.
کیانوری، کمال‌الدین (بی‌تا). بطلان و عدم نفوذ و آثار هر یک از آن دو در قراردادها از نظر قانون مدنی و فقه اسلامی. تهران: جواهری.
اللسان، مصطفی (1385). ایجاب و قبول معاملات الکترونیک. مجلة تحقیقات حقوقی، ش 43، 337 ـ 406.
نوین، پرویز (1394). بطلان مطلق و بطلان نسبی در نظام حقوق خصوصی ایران با ارائة بحث تطبیقی در حقوق فرانسه و انگلستان. تهران: گنج دانش.
Adl, M. (1999). Civil Law. Tehran: Taha. (in Persian)
Ahmadi, H. (2002). General Principles of Contracts: Civil Law 3. Tehran: Mizan. (in Persian)
Amid, H. (1996). Amid Dictionary. Tehran: Amirkabir. (in Persian)
Amiri Ghaem-Maghami, A. (2006). Law of Obligations. Tehran: Mizan. Vol. 1. (in Persian)
Ansari, A. (2009). Theory of Good Faith in Contracts. Tehran: Jangal. (in Persian)
Ansari, M. & Taheri, M.A. (2005). Encyclopedia of Private Law. Tehran: Mehrab-e Fekr. Vol. 1. (in Persian)
Asghari Aghmashhadi, F. & Abouei, H.R. (2010). Good Faith in Contract Performance in English and Iranian Law. Private Law Studies, 40(2), 1-20. (in Persian)
Babaei-Mehr, A. (2009). Interpretation, Its Principles and Foundations in Public Law. Private Law, 6(14), 167-196. (in Persian)
Boroujerdi Abdeh, M. (2001). Civil Law. Tehran: Majd. (in Persian)
Dehkhoda, A.A. (1994). DehkhodaDictionary. Tehran: University of Tehran. Vol. 4. (in Persian)
Doroudian, H. (1994). Civil Law 3. Tehran: University of Tehran. (in Persian)
Ebrahimi, Y. (2009). Study of the Concept and Effects of Good Faith. International Law Journal, 26(41), 61-90. (in Persian)
Eslami, S. M.H & Ghanavati, J. (2010). Preference of Interpretation Against the Contract Drafter. Comparative Law, 15(1), 27-52. (in Persian)
Faure, J. (1936). Justacausa et bonne foi. Lausanne: Tetley.
Flour, J., Aubert, J.L., & Savaux, E (2002). Les obligation, L acte juridique. Paris.
Gharaei, T., Hodaei, A.R., & Eshaghi, M. (2021). Feasibility of Citing Electronic Evidence in Jurisprudence,with a Look at the E-Commerce Law. Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, 54(2), 445-467. (in Persian)
Ghashghaei, H. (2002). Method of Interpreting Private Contracts. Qom: Bustan-e Ketab. (in Persian)
Hatami, H. (2008). The Rule of Precedence of Interpretation to the Detriment of the Obligee or the Contract Drafter. Nameh-ye Mofid Journal, 14(70), 77-94. (in Persian)
Hekmatnia, M. (2005). Localization of Legal Institutions with an Islamic Approach. Islamic Law, 2(7), 61-78. (in Persian)
Jafari Langroudi, M.J. (1989). Family Law. Tehran: Ganj-e Danesh. (in Persian)
Jafari Langroudi, M.J. (1991). The Effect of Will in Civil Law. Doctoral dissertation. Private Law. University of Tehran. (in Persian)
----------------------------- (1996). Extensive Terminology of Law. Tehran: Ganj-e Danesh. (in Persian)
Jafari, A. (2015). The Principle of Good Faith in Contracts. Tehran: Research Institute of Islamic Sciences and Culture. (in Persian)
Karimi, A. & Izadpanah, Gh.R. (2021). Comparative Study of Ineffectiveness with Relative Nullity in Iranian and French Law. Legal Civilization, 4(8), 280-293. (in Persian)
Katouzian, N. (2002). Philosophy of Law. Joint Stock Publishing Company. Vol. 4. (in Persian)
----------------- (2006). General Rules of Contracts. Tehran: Joint Stock Publishing Company. Vol. 1 & 2. (in Persian)
Kazemi, M. (2009). Civil Law with Persian Jurisprudence,An Inquiry into the Sources and Structure of Iranian Civil Law. Private Law Research, 8(29), 249-276. (in Persian)
Kianouri, K. (n.d.). Nullity and Ineffectiveness and the Effects of Each in Contracts from the Perspective of Civil Law and Islamic Jurisprudence. Tehran: Javaheri. (in Persian)
Mohseni, H. (2006). The Principle of Good Faith in Iranian Law with a Comparative Study. Journal of Comparative Law Research, 1(1), 218-248. (in Persian)
Novin, P. (2015). Absolute Nullity and Relative Nullity in the Iranian Private Law System with a Comparative Discussion in French and English Law. Tehran: Ganj-e Danesh. (in Persian)
Posner, R. A. (2004). The Law and econoomicsof contract interpretation. Chicago Law schole Review, Vol. 229, 1-51.
Rahpeyk, S. (2004). A review of the sources and documents of Iran's civil law in the general rules of contracts. Modares Human Sciences Quarterly, Vol. 9, No. 41, 75-88.
Rasaeinia, N. (2010). Civil Law. Tehran: Avaye Noor. (in Persian)
Shafaei, M.R. (1997). Comparative Study of Changes in Contract Circumstances. Tehran: Ghoghnoos. (in Persian)
Shahidi, M. (2002). Princples of Contracts and Obligations. Tehran: Majd. (in Persian)
Shams, A. (2004). CivilProcedure. Tehran: Darak. Vol. 3. (in Persian)
Shiravi, A.H. (2010). International Trade Law. Tehran: Samt. (in Persian)