نقض کارآمد قرارداد در حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

نقض کارآمد یکی از بحث‌برانگیزترین مفاهیم تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها است. به موجب این نظریه اگر نقض قرارداد و جبران خسارت طرف مقابل از اجرای قرارداد کارآمدتر باشد، متعهد باید قرارداد را نقض کرده و خسارات وارد بر طرف مقابل را جبران کند. می‎توان ادعا کرد مهم‏ترین مانع پذیرش نقض کارآمد در حقوق ایران، اصل لزوم و حق متعهد دربارة الزام متعهد به «اجرای عین تعهد» است. در این مقاله بحث خواهد شد که اجرای عین تعهد که مبنایی عقلایی دارد، نمی‏تواند با نظریة نقض کارآمد که آن هم از مبنایی عقلایی بهره می‏برد، تعارض داشته باشد. به‌عنوان نتیجة نهایی، نویسندگان بر این باورند که هرچند با نگاهی متفاوت به اصل لزوم، می‎توان نقض کارآمد را پذیرفت، با توجه به ویژگی‎هایی مانند ضعف شدید نظام حقوقی ایران در جبران کامل خسارات باید در پذیرش این نظریه جانب احتیاط را رعایت کرد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A critique of “Efficient Breach of Contract” Theory in Iranian Legal System

نویسندگان [English]

  • Sam Mohammadi 1
  • Hesam Kadivar 2
1 Associate Professor in Private Law, University of Mazandaran
2 Ph.D. in Private Law
چکیده [English]

“Efficient breach” is one of the most controversial concepts in the economic analysis of contract law. According to this theory the contracting party should be encouraged to breach a contract and pay damages if doing so would be more efficient than performance. In this article, attempt has been made to analyse this issue from the perspective of Iranian civil law.
This article draws on on analytical method and argues that on the one hand, "pacta sunt servanda" as a rational rule underpins the specific performance, which is purportedly in conflict with the efficient breach theory, and on the other hand, the efficient breach theory is based on a logical rule. Therefore, specific performance as a rational rule cannot rule out the efficient breach as another rational rule. This due to the assumption that an irrational interpretation cannot be drawn from a rational rule.
In conclusion, the authors argue that by adopting a different approach to the principle of pacta sunt servanda, the theory of efficient breach can be accepted under Iranian law. Nevertheless, in view of the fact that Iranian legal system suffers from a severe lack of full compensation system, this theory in Iranian law should be applied diligently.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Efficient Breach- Specific Performance- Pacta Sunt Servanda

مراجع

  1. امامی، سید حسن (1371). حقوق مدنی. چاپ سوم، جلد اول، قم: انتشارات اسلامیه.
  2. امامى خوانسارى، محمد (بی‌تا). الحاشیه الثانیه على المکاسب. چاپ اول، بی‌جا: بی‌نا.
  3.  انصاری، مهدی (1390). نظریة نقض کارآمد قرارداد از دیدگاه مکتب تحلیل اقتصادی حقوق. فصل‌نامة حقوق مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دورة 41، شمارة 1، صفحات 57-39.
  4. انصاری، مهدی (1390). تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها. چاپ اول، تهران: انتشارات جاودانه.
  5. انصارى دزفولى، مرتضى بن محمد امین (1411). کتاب المکاسب. چاپ اول، جلد سوم، قم: منشورات دارالذخائر.
  6. ایروانى، على بن عبدالحسین نجفى (1406). حاشیة المکاسب. چاپ اول، جلد دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  7. حسینى روحانى قمى، سید صادق (1429). منهاج الفقاهه. جلد ششم، چاپ پنجم، قم: انوارالهدى.
  8. خراسانی، محمدکاظم بن حسین (1406). حاشیة کتاب المکاسب. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
  9. شهبازی، محمدحسین (1385). مبانی لزوم و جواز اعمال حقوقی. چاپ اول، تهران: مؤلف.
  10. صفایی، سید حسین و الفت، نعمت‌الله (1389). اجرای اجباری عین تعهد و تقدم آن بر حق فسخ قرارداد. مجلة نامة مفید، شمارة 79، صفحات 62-43.
  11. طباطبائی یزدی، سید عبدالعزیز (1378هـ ق). حاشیة مکاسب. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
  12. عیوضلو، حسین (1384). عدالت و کارایی در تطبیق با نظام اقتصادی اسلامی. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  13. قنواتی، جلیل (1382). مطالعة تطبیقی زمان انتقال مالکیت در عقد بیع. اندیشه‏های حقوقی، سال 1، شمارة 5، صفحات 61-29.
  14. کاتوزیان، ناصر (1381). عقود معین. جلد 1، تهران: انتشارات به‌نشر.
  15. کمپانى اصفهانى، محمدحسین (1418). حاشیة کتاب المکاسب. چاپ اول، جلد پنجم، قم: أنوار الهدى.
  16. لطفی، اسداله (1376). بررسی اصل لزوم در عقود اسلامی. چاپ اول، همدان: انتشارات دانشجو.
  17. محقق داماد، سید مصطفی (1371-1372). اصل لزوم در عقود و مجاری آن در فقه امامیه. مجلة تحقیقات حقوقی، شماره‌های 11 و 12، صفحات 80-45.
  18. محقق داماد، سید مصطفی (1376). قواعد فقه بخش مدنی. جلد دوم، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
  19. محمدی، ابوالحسن (1377). قواعد فقه. چاپ سوم، تهران: نشر دادگستر.
  20. نراقی، ملااحمد (1387). عوائد الایام. قم: مؤسسة فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
  21. یزدى، سید محمدکاظم طباطبائى (1421). حاشیة المکاسب. جلد دوم، چاپ دوم، قم: مؤسسة اسماعیلیان.
    1. Craswell, R. (1998). Contract remedies, renegotiation, and the theory of efficient breach. Southren California Law Review, 61, 70-629.
    2. Davis, J.P. (2003). Taking uncertainty seriously: revising injunction Doctrine. Rutgers Law Journal, 34, 363-462.
    3. Dawiner, S.S. (2006). The immorality and inefficiency of an efficient breach. The Tennessee Journal of Business Law, 8, 61-100.
    4. Katz, A. (2011). Virtue Ethics and Efficient Breach. Columbia Law School, Preliminary draft.

 

  1. Posner, R. (1998). Economic analysis of law. 5th edition, New York: Aspen Publishers.

 

  1. Russell, I.S. (2007). The broken promise of efficient breach theory: sacrificing certainty of obligation for false efficiency. University of Tulsa College of Law, Available at http://works.bepress.com.
  2. Scalise, R.J. (2007). Why no "efficient breach" in civil law?: a comparative assessment of the doctrine of efficient breach of contract. The American Journal of Comparative Law, 55, 721-766.
  3. Sidhu, D.S. (2010). A crisis of confidence and legal theory: why the economic downturn should help signal the end of the doctrine of efficient breach. Georgetown Journal of Legal Ethics, 24, 357-397.

 

مجله علمی
دوره 13، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1395
صفحه 275-295

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار