کنکاشی در مالیت و ماهیت اطلاعات با رویکرد حقوقی و اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در جهان کنونی، نقش راهبردی اطلاعات در تولید ثروت و قدرت انکار ناپذیر است. بنابراین، یک چرخة عظیم انتقال اطلاعات به‌وجود آمده است. یکی از شیوه‎های قراردادی این انتقال می‎تواند معاملة اطلاعات و داده‎ها باشد. اما صحت چنین معاملاتی منوط به اثبات مالیت اطلاعات است، زیرا موضوع معاملات را اموال تشکیل می‎دهد. ازین‌رو، در این نوشتار تلاش شده، با بهره‎گیری از رهیافت‎های اقتصادی (به‌ویژه اقتصاد اطلاعات) و ضوابط حقوقی حاکم بر مالیت اشیاء، مسئلة مالیت اطلاعات و پاره‎ای از مسائل آن، مانند ماهیت حقوقی اطلاعات از منظر حقوق اموال، بررسی شود. در همین زمینه تأکید شده اطلاعات نه‌تنها مصداق مال است، بلکه قسم مجزایی از اموال را تشکیل می‎دهد. البته اگر جنبة نوآورانه و ابتکاری به خود بگیرد و واجد شرایط لازم باشد، جزء اموال فکری خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Exploration into the Nature and Propertyness of Information with Legal and Economic Viewpoint

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Alsharif 1
  • Dariuosh Keyvani Hafshejani 2
1 Associate Professor, Department of Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Ph.D. Student in Private Law, Department of Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The strategic role of information in generating wealth and power, is of great importance in the current world. Therefore, a massive data transfer cycle has been created. One of the ways to do contractual transfer can be the trading of information and data. But, the authenticity of such transactions depends on proving the propertyness of information. Because it is property which can be the subject of transactions. Therefore, in the present paper, benefiting from economic approaches (especially the economics of information) and legal rules governing the propertyness of objects, we tried to investigate the propertyness of information and some of the issues surrounding it such as; the legal nature of information. In this regard, we emphasized that information is not only an instance of property, but also a separate form of property, unless it takes on an innovative or creative form, in which case it will be among intellectual properties.                                                                            

کلیدواژه‌ها [English]

  • Information
  • Property
  • Intellectual Property
  1. آشتیانی، میرزا محمدحسن (1403). بحر الفوائد فی شرح الفرائد، قم، انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی، ج 2.
  2. ابوجیب، سعدی (1408).القاموس الفقهی لغه و اصطلاحا، چ 2، دمشق، دار الفکر.
  3. اسمیت، آنتونی (1369). ژئوپولتیک اطلاعات، مترجم: فریدون شیروانی، چ 2، تهران، سروش.
  4. اشمیتوف، کلایو ام. (1392). حقوق تجارت بین‎الملل، مترجم: بهروز اخلاقی و همکاران، چ 4، تهران، سمت، ج 1.
  5. اصلانی، حمیدرضا (1384). حقوق فناوری اطلاعات، تهران، میزان.
  6. الشریف، محمدمهدی (1393). «از تملیک تا تعهد: تأملی بر تأثیر حقوق فرانسه در تحلیل ماهیت اجاره در حقوق ایران (نقدی بر عهدی‌انگاری اجارة اشیا)»، پژوهش حقوق تطبیقی اسلام و غرب، ش 2، صص 22 ـ 58.
  7. الشریف، محمدمهدی و نصرالله جعفری خسروآبادی (1394). «چالش‎های نظری بیع حق (تأملی بر امکان وقوع حق به عنوان مبیع یا ثمن در بیع)»، مطالعات حقوقی، ش 16، صص 1 ـ 26.
  8. امامی، سید حسن (بی‎تا). حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، ج 1.
  9. انصاری، باقر و اسماعیل انصاری (1391). «حقوق اطلاعات از منظر تحلیل اقتصادی»،مطالعات حقوق تطبیقی، د 3، ش 2، صص 1 ـ 21.

10. ایروانی، علی (1406). حاشیه المکاسب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج 1.

11. جزایری مروّج، سید محمدجعفر (1416). هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم، مؤسسة دار الکتاب، ج 6.

12. جعفرزاده، میرقاسم (1385). «مبانی فقهی مشروعیت حقوق فکری»، الهیات و حقوق، ش 19، صص 61 ـ 96.

13. خویی، سید ابوالقاسم (1410). منهاج الصالحین، چ 28، قم، نشر مدینه العلم، ج 1.

14. ـــــــــــــــــــ (1418). موسوعه الامام الخویی، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی(ره)، ج 30.

15. ـــــــــــــــــــ (بی‎تا)، مصباح الفقاهه، بی‎نا، ج 2.

16. دادگر، یدالله و تیمور رحمانی (1391). مبانی و اصول علم اقتصاد، چ 13، قم، بوستان کتاب.

17. رهبری، ابراهیم (1392 الف). حقوق اسرار تجاری، چ 2، تهران، سمت.

18. ــــــــــــــ (1392 ب). حقوق انتقال فناوری، تهران، سمت.

19. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چ 4، قم، مؤسسة المنار، دفتر آیت‌الله سبزواری، ج 21.

20. سراج‌زاده، هادی (1394). «مطالعة تطبیقی نحوة فروش اطلاعات بازار در بورس‎های جهان»، بورس (نخستین ماهنامة بازار سرمایه ایران)، ش 128، صص 12 ـ 14.

21. سند، محمد (1428).فقه المصارف و النقود، قم، مکتبه فدک.

22. شهیدی، مهدی (1388). تشکیل قراردادها و تعهدات، چ 7، تهران، مجد.

23. شیروی، عبدالحسین و مجید سربازیان (1390). «مفهوم قرارداد دانش فنی و ماهیت آن»، پژوهش حقوق، ش 34، صص 249 ـ 277.

24. صادقی، محمود و امیررضا حمیدی اول (1394). «ویژگی‎های حمایت از نرم‎افزارهای اختراعی»، پژوهش‎های حقوق تطبیقی، د 19، ش 3، صص 73 ـ 96.

25. عبادی، جعفر (1392). اقتصاد اطلاعات، چ2، تهران، مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران.

26. علامه حلی، حسن بن یوسف (1414). تذکره الفقهاء، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ج 10.

27. فاضل لنکرانی، محمد (1416). القواعد الفقهیه، قم، چاپخانة مهر.

28. قاجار قیونلو، سیامک (1391). مقدمة حقوق سایبر، تهران، میزان.

29. کاتوزیان، ناصر (1391). دورة مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت، چ 36، تهران، میزان.

30. ــــــــــــــ (1392). قواعد عمومی قراردادها، چ 3، تهران، شرکت سهامی انتشار، ج 2.

31. کاشف‌الغطاء، عباس بن علی (بی‎تا). المال المثلی و المال القیمی فی فقه الاسلامی، مؤسسة کاشف‌الغطاء.

32. کوتر، رابرت و تامس یولن (1392). حقوق و اقتصاد، مترجم: یدالله دادگر و حامده اخوان هزاوه، چ 8، همدان، انتشارات پژوهشکدة اقتصاد دانشگاه تربیت‌مدرس و انتشارات نور علم.

33. محسنی، حمید (1380). «اقتصاد اطلاعات؛ مفاهیم و چشم‎اندازها»، رهیافت، ش 25، صص 39 ـ 45.

34. محقق‌داماد، سید مصطفی (1391). قواعد فقه (بخش مدنی)، چ 34، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، ج 1.

35. محقق‌داماد، سید مصطفی و جلیل قنواتی، سید حسن وحدتی شبیری، ابراهیم عبدی‎پور (1394). حقوق قراردادها در فقه امامیه، چ 7، تهران، سمت، ج 1.

36. مصطفوی، سید محمدکاظم (1423). فقه المعاملات، قم، دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.

37. مک‌آفی، آر. پرستن (1387). مقدمه‎ای بر تجزیه و تحلیل اقتصادی، مترجم: کامبیز پیکارجو و علی صیادزاده، تهران، کویر.

38. منتظری، حسین‌علی (1415). دراسات فی المکاسب المحرمه، قم، تفکر، ج 2.

39. منکیو، گریگوری (1392). کلیات علم اقتصاد، مترجم: حمیدرضا ارباب، چ 2، تهران، نی.

40. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1414). فقه الشرکه علی نهج الفقه و القانون و کتاب التامین، قم، منشورات مکتبه امیرالمؤمنین، دار العلم مفید رحمه الله.

41. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1379). البیع، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج 1.

42. موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1399). بلغه الطالب فی تعلیق علی بیع المکاسب، قم، چاپخانة قم.

43. نورمحمدی، مرتضی (1390). گسترش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و تحول امنیت، تهران، میزان.

44. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1423). قراءات فقهیه معاصره، قم، مؤسسة دائره ‎المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج 2.

45. Ben-Atar, Doron S. (2004). Trade Secrets: Intellectual Piracy and the Origins of American Industrial Power, USA, Yale University Press

46. Elliot, C. & Quinn, F. (2009). Contract Law, Seventh Edition, GB, Pearson Education.

47. Elkin-Koren, N. & Salzberger, E. M. (2013). The Law and Economics of Intellectual Property in the Digital Age, First Edition, Routledge.

48. Granaos, N., Gupta, A., & Kauffman, R. J. (2005). "Transparency Strategy in Internet-Based Selling" in: Advances in the Economics of Information Systems, Edited by: Tomak, Kerem; First Edition, USA, Idea Group Publishing.

49. Hepburn, S. (2001). Principles of Property Law, Second Edition, London, Cavendish Publishing.

50. Houle, D. (2012). Entering the Shift Age, USA, Sourcebooks.

51. Kingma, B. R. (2001). The Economics of Information: A Guide to Economic and Cost – Benefit Analysis for Information Professionals, Second Edition, USA, Libraries Unlimited, Inc.

52. Lawrence, D. B. (1999). The Economic Value of Information, 1st Edition, New York, Springer.

53. Low, L. (2000). Economics of Information Technology and the Media, Singapore, Singapore University Press and World Scientific Publishing.

54. Norman, A. L. (1996). Informational Society: an economic theory of discovery, invention and innovation, Third Edition, USA, Cluwer Academic Publishers.

55. Ogus, A. (2006). Costs and cautionary Tales: Economic Insight for the Law, USA, Hart Publishing.

56. Posner, R. A. (2004). Catastrophe (Risk and Response), New York, Oxford University Press.

57. Reed, Ch. & Angel, J. (2003). Computer Law, Fifth Edition, New York, Oxford University Press.

58. Rutherford, D. (2002). Routledge Dictionary of Economics, Second Edition, New York, Routledge.

59. Stiglitz, J. E. (1985). "Information and Economic Analysis: A Perspective", The Economic Journal, Vol. 95, pp. 21–41.

60. Stone, R. (2003). Contract Law, Fifth Edition, GB, Cavandish Publishing.

61. Zhu, K. (2005). "Information Transparency Hypothesis: Economic Implications of Information Transparency in Electronic Markets" in: Advances in the Economics of Information Systems, Edited by: Tomak, Kerem; First Edition, USA, Idea Group Publishing.