تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

2 کارشناس‌ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

با استناد به بندهای 4 و 5 مادۀ 976 قانون مدنی، می‌توان کودکانی را که در ایران از مادران ایرانی و پدران غیرایرانی متولد شده‌اند دارای تابعیت ایرانی دانست. اما مشکل این است که عمدۀ این ازدواج‌ها بدون رعایت مادۀ 1060 قانون مدنی صورت می‌گیرد. بنابراین، هر راه‌حلی برای این مسئله باید همة فرزندان حاصل از این ازدواج‌ها، اعم از قانونی و غیرقانونی، را دربرگیرد. قانون‌گذار، در مادۀ واحدۀ تعیین تکیلف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی (مصوب 1385)، اعطای تابعیت ایرانی به این فرزندان پس از رسیدن به هجده‌سالگی را پیش‌بینی کرده بود. با این حال، ایرادهای زیادی به این مادة واحده وارد بود. برای رفع این مشکلات، مطابق قانون جدید، مادران ایرانی می‌توانند قبل از رسیدن فرزند به هجده‌سالگی برای او تقاضای تابعیت ایرانی کنند. این قانون تقریباً همة شرایط مقرر در قانون سابق برای اعطای تابعیت، از جمله شرط تولد در ایران و عدم سوء‌پیشینۀ کیفری و رد تابعیت خارجی، را حذف کرده و فراتر از حل یک مشکل‌ْ قاعده‌ای در خصوص تابعیت ایجاد کرده است؛ اقدامی که به‌خصوص در ارتباط با حذف شرط تولد در ایران، حذف شرط رعایت مادۀ 1060، و نحوة تأمین دغدغه‌های امنیتی قابل نقد به ‌نظر می‌رسد. قانون مذکور درصدد اعطای تابعیت اکتسابی به این فرزندان است و نه اعطای تابعیت بر اساس سیستم خون. این پژوهش با روشی تحلیلی درصدد بررسی و نقد قانون مذکور و چالش‌های متعدد پیرامون آن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Nationality of Children born From Marriage of Iranian Women to Non-Iranian Men

نویسندگان [English]

  • Mehdi Amini 1
  • Zahra Amini 2
1 Assistant Professor, Department of Law, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
2 MSc in Private Law, Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

According to section 4 and 5 of Article 976 of the Iranian Civil Code, it is possible to identify children born in Iran, from Iranian mothers and non-Iranian fathers, as Iranian nationals. However, the problem is that most of these marriages have been concluded without complying with Article 1060 of the Civil Code. Therfore, any solution to this problem must include all types of these marriages, whether legal or illegal. The lawmaker in the Act of determination of the nationality of children from marriages of Iranian women with foreign men (approved in 2006) provides  that these chidren can apply for Iranian nationality after they reach the age of 18. However, there are many problems with this Act. According to these problems, and according to amending Act Iranian mothers can apply for Iranian nationality for these children before they reach the age of 18. The Act , eliminated the whole conditions stipulated in the Act adopted in 2006 for the granting of nationality , including the condition of birth in Iran, not having a criminal record and rejection of foreign nationality and, established a new  rule of nationality far beyond solving a problem. This is an issue particularly in connection with the removal of the condition of birth in Iran, the removal of the condition of observance of Article 1060, and security considerations which can be a place of criticism. It seems that the act intends to grant acquired nationality to these children, rather than granting nationality by blood. This article aims to analyze and critique the aforementioned Act and its various challenges

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nationality
  • Marriage of Iranian Women
  • Non-Iranian Men
  • Iranian Mother
  • Acquired nationality
  • Maternal nationality

مراجع

کتب
1. ارفع‌نیا، بهشید (1389). حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، بهتاب، ج 2.
2. ــــــــــــــ (1395). حقوق بین‌الملل خصوصی، چ 17، تهران، بهتاب، ج 1.
3. امامی، حسن (1383). حقوق مدنی، چ 17، تهران، اسلامیه، ج 4.
4. سلجوقی، محمود (1387). حقوق بین‌الملل خصوصی، چ 5، تهران، میزان، ج 2.
5. ــــــــــــــــ (1395). حقوق بین‌الملل خصوصی، چ 10، تهران، میزان، ج 1.
6. سهرابی، محمد (1385). حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، گنج دانش.
7. شیخ‌الاسلامی، محسن (1384). حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، گنج ‌دانش.
8. صفایی، سید حسین؛ اسدالله امامی (1395). مختصر حقوق خانواده، چ 44، تهران، میزان.
9. عزیزی، ستار؛ بیژن حاجی‌عزیزی (1390). تابعیت در حقوق ایران و بین‌الملل، همدان، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
10. فدوی، سلیمان (1385). تعارض قوانین در حقوق ایران، تهران، طرح نوین اندیشه.
11. کاتوزیان، ناصر (1375). حقوق خانواده، تهران، یلدا.
12. الماسی، نجادعلی (1387). حقوق بین‌الملل خصوصی، چ 7، تهران، میزان.
13. مدنی، سید جلال‌الدین (1387). حقوق بین‌الملل خصوصی 1 و 2، چ 5، تهران، پایدار.
14. نصیری، محمد (1397). حقوق بین‌الملل خصوصی، چ 33، تهران، آگه.
مقالات
15. ارفع‌نیا، بهشید (1385). «تابعیت اطفال متولد در ایران از مادران ایرانی»، کانون وکلا، ش 192 و 193، صص 90ـ 98.
16. ـــــــــــــ (1387). «ازدواج مختلط اتباع ایران»، تحقیقات حقوقی آزاد، ش 3، صص 5ـ 27.
17. ایمانی نائینی، محسن؛ محمود صادقی؛ فاطمه عبدی (1390). «بررسی امکان گسترش حمایت‌های حقوقی در مورد ازدواج زنان با اتباع غیرایرانی»، مطالعات راهبردی زنان، س 14، ش 54، صص 91ـ 134.
18. بیات‌کمیتکی، مهناز؛ مهدی بالوی (1394). «حق بر تابعیت، از حقوق بین‌الملل خصوصی تا حقوق بشر»، حقوق خصوصی، د 12، ش 1، صص 129ـ 150.
19. پروین، فرهاد (1378). «نگاهی دیگر به قانون حاکم بر احوال شخصیة خارجیان مقیم ایران»، مجلۀ حقوقی بین‌المللی، ش 24، صص 241ـ 275.
20. تدیّن، عباس؛ مجید یوسف (1387). «تأثیر ازدواج مرد خارجی و زن ایرانی بر تابعیت فرزندان»، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، د 10، ش 40، صص 1ـ 32.
21. توسلی نائینی، منوچهر (1390). «تأملی بر وضعیت کودکان حاصل از ازدواج مردان خارجی با زنان ایرانی با نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک 1989»، پژوهشنامۀ حقوق کیفری، س 2، ش 1، صص 38ـ 58.
22. دانش‌پژوه، مصطفی (1395). «تأملی در قلمرو مادۀ 963 قانون مدنی و شمول آن نسبت به آثار نکاح زن ایرانی با مرد خارجی»، مطالعات حقوق خصوصی، د 46، ش 1، صص 41ـ 61.
23. صدر، شادی (1386). «مطالبۀ تابعیت مادری؛ نگاهی به سیاست‌های رسمی ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانی»، گفتگو، ش 50.
24. عابدیان، میرحسین (1378). «ابعاد حقوقی ازدواج با اتباع خارجی»، مجلس و پژوهش، ش 28، صص 333ـ 352.
25. عباسی، عاطفه؛ فاطمه بداغی (1388). «حق تابعیت اطفال حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی»، فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، ش 51، صص 81ـ 105.
26. فدوی لنجوانی، سلیمان (1385). «نقدی بر قانون مادة واحدۀ تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 1385»، کانون، ش 67، صص 66ـ 87.
27. نجفی‌راغب، مهرنوش (1392). «کودکان بدون شناسنامه، بیگانه در سرزمین مادری، بررسی وضعیت فرزندان بدون تابعیت و بدون شناسنامۀ حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در ایران»، حقوق و اقتصاد.
28. ــــــــــــــــــ (1397). «نگاهی به لایحۀ اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»، اعتماد، ش 4294، صص 6ـ 7.
29. وحدتی شبیری، حسن؛ زهره افشار قوچانی (1393). «تعیین وضعیت حقوقی فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، د 18، ش 4، صص 147ـ 168.
ج) قوانین
30. قانون مدنی افغانستان، مصوب 15/10/1355ش.
31. قانون تابعیت افغانستان، مصوب 1421 ق/ 1379 ش.
32. قانون تابعیت عراق، مصوب 2006 م.
سایر
33. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، اظهارنظر کارشناسی دربارۀ «لایحۀ اصلاح قانون تعیین تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»، قابل ‌دسترسی در:
http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/show/1093763
Books
34. Almasi, N. A. (2008). Private International Law. Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
35. Arfania, B. (2010). Private International Law, Vol 2, Tehran: Behtab Publishing. (in Persian)
36. Arfania, B. (2016). Private International Law, Vol 1, Tehran: Behtab Publishing. (in Persian)
37. Azizi, S. & Hajiazizi, B. (2011). Nationality in Iran & International Law. Hamamdan: Bu-Ali Sina Publishing. (in persian)
38. Emami, S. H. (2004). Civil Law, Vol 4, Tehran: Islamieh Publishing. (in Persian)
39. Fadavi, S. (2006). Conflict of Laws in Iranian Law. Tehran: Tarhenovin andisheh Publishing. (in Persian)
40. Katozian, N. (1996). Family Law. Tehran: Yalda Publishing. (in persian)
41. Madani, S. J. (2008). Private International Law, Vol. 1 & 2, Tehran: Paydar Publishing. (in Persian)
42. Nasiri, M. (2018). Private International Law. Tehran: Agah Publishing. (in Persian)
43. Safai, S. H. & Emami. A. (2016). A Concise of Family Law. Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
44. Saldjoughi, M. (2008). Private International Law, Vol 2, Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
45. Saldjoughi, M. (2016). Private International Law, Vol 1, Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
46. Sheikholeslami, S. (2005). M. Private International Law. Tehran: Ganjedanesh Publishing. (in Persian)
47. Sohrabii, M. (2006). Private International Law. Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
Articles
48. Abbasi, A. & Bodaghi, F. (2009). Citizenship Rights to Children Born to Iranian Mothers and Non-Iranian Fathers. Family Law and Jurisprudence Journal, 14 (51), pp. 85-105. (in Persian)
49. Abedian, M. H. (1999). Legal Aspects of Marriage with Foreign Nationals.Majlis & Rahbord Quarterly, 29, pp. 333-352. (in Persian)
50. Arfania, B. (2006). Nationality of Children born in Iran from Iranian Mothers. Iranian Central Bar Law Review, 192 & 193, pp. 90-98. (in Persian)
51. Arfania, B. (2008). Iranian's Mixed Marriage. Azad Legal Researches Journal, 3, pp. 5-27. (in Persian)
52. Bayat-Komitaki, M. & Balavi, M. (2015). The Right to Nationality, From Private International Law up to Human Rights. Private Law Journal, 12(1), pp. 129-150. (in Persian)
53. Daneshpajooh, M. (2016). Contemplation on the Consept and Scope of Article 963 of Civil code and its Inclusion for the Effects of Marriage of an Iranian Female with a Foreign Male. Private Law Studies Quarterly, 46(1), pp. 41-61. (in Persian)
54. Fadavi, S. (2006). A Qritique of the Act of determination of the nationality of children from marriages of Iranian women with foreign men (approved in 2006). Iranian Central Bar Law Review, 67, pp. 66-87. (in Persian)
55. Naeeni-Imani, M., Sadeghi, M., & Abdi, F. (2012). Possibility of Extension the Legal Protections of Marriage with Foreign Nationals. Women's Sterategic studies, 14(54), pp. 91-134.(in Persian)
56. Najafi-Ragheb, M. (2014). Children without Identity Certificate, alien in their motherland, Situation of children without Nationality and without Identity certificate born from Marriage of Iranian Women and foreign men in Iran. Law & Economy journal. (in Persian)
57. Najafi-Ragheb, M. (2019). An Overview on the Bill Amending of Act of determination of the nationality of children from marriages of Iranian women with foreign men, Etemad (Daily Newspaper). 4294. (in Persian)
58. Parvin, F. (1999). Another Aspect of the law governing the personal status of foreigners residing in Iran. International Law Review, 17(24), pp. 277-315. (in Persian)
59. Sadr, SH. (2007). Claim for Maternal Nationality: A Look at Formal Policies for Marriage of Iranian Women and Afghan Men, Goftogu Quarterly, 50. (in Persian)
60. Tadayoun, A. & Yousefi, M. (2008). The Impact of An Iranian Woman's Marriage with a Foreign Male on Her Children's Nationality. Women's Sterategic studies, 10(40), pp. 157-195. (in Persian)
61. Tavassoli-Naini, M. (2011). eflection about the Situation of Children from Marriage of Foreign Men and Iranian Women with regard to 1989 Convention on the Rights of Child.Criminal Law Research, 2(1), pp. 38-58. (in Persian)
62. Vahdati-Shobeyri, S. H. & Afshar-Qouchan, Z. (2015). Determining the Civil Status (Legal Status) of Children of Iranian Women Married with Foreign Men.Comprative Law Research Journal, 18(4), pp. 147-168. (in Persian)
Acts
63. Afghanistan Civil Code (Approved in 1977). (in Persian)
64. Afghanistan Nationality Act (Approved in 2000). (in Persian)
65. Iraq Nationality Act (Approved in 2006)
Other
66. Islamic Parliament Research Center Of The Islamic Republic Of IRAN. Expert Report of Bill Amending of Act of determination of the nationality of children from marriages of Iranian women with foreign men.available at: majlis.ir/fa/legal_draft/show/1093763
 
مجله علمی
دوره 16، شماره 2
مهر 1398
صفحه 435-462

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار