کاربرد هرمنوتیک در حل تعارض متن قوانین در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی پژوهش‌محور حقوق خصوصی، گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، الهیات، و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 استاد گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، الهیات، و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هرمنوتیک و کیفیت فهم متن قوانین دو بحث روز و بسیار مهم محافل علمى و حقوقی است. از آنجا که قانون اساسی ما برگرفته از فقه امامیه است، برای هرمنوتیک متن قوانین به فهم دانش اصول فقه، که از منابع مهم دریافت اصول قواعد و کیفیت فهم فقهى است‏، نیاز داریم. در حقیقت، هرمنوتیک علمِ تعبیر و تفسیر و تأویل است؛ درحالی‌که قواعد به دلایلی چون اجمال و ابهام تاب تفاسیر گوناگونی دارند. به سبب اینکه هر مرجعی برای نظارت بر اجرای قانون به‌ناچار آن را تفسیر می‏کند، هرمنوتیک را فهم عصری دانسته‏اند که تفسیر را به واقعیت نزدیک می‏کند. در واقع، هرمنوتیک علمی است که محدود به زمان و مکان خاصی نیست و در بسیاری از زمینه‏ها (حقوقی، اقتصادی، اجتماعی، ...) توانسته اثرگذار باشد. هنگام تعارض در متن قوانین هم هرمنوتیک ابزاری قدرتمند است و می‏توان از آن بهره‏مند شد. در این پژوهش مشاهده خواهد شد که به‏رغم تفاوت‏های هرمنوتیک و اصول استنباط و نیز وابستگی هرمنوتیک به منابع حقوقی غربی و وابستگی اصول استنباط به منابع حقوق اسلامی، با توجه به اقتباس برخی مقررات نظام حقوقی ایران از نظام‏های حقوقی غربی، لازم است اصول و قواعد مشترک هرمنوتیک و اصول استنباط در تفسیر قوانین ایران به کار گرفته شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Hermeneutics in Resolving Conflicts in Law Texts in Iran

نویسندگان [English]

  • Sadegh Amindehghan 1
  • Nejadali Almasi 2
  • Ebrahim Yaghouti 3
1 Reseach-based Private Law Ph.D Student, Private Law Dept, Faculty of Law and Politics, Science & Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Professor of Private Law Dept, Faculty of Law and Politics, Science & ResearchBranch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor of Islamic Jurisprudence and the Principles of Islamic Law, Islamic Law School, Faculty of Literature and Humanities, Tehran University, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Hermeneutics and the quality of understanding law texts are two issues of great importance in academic and legal circles today. Since our constitution is derived from the Imamite jurisprudence, therefore, hermeneutics of the texts of the laws requires understanding the principles of jurisprudence which are of the most important resources of understanding the principles and the rules and the quality of jurisprudential understanding. In fact, hermeneutics is the science of interpretation. While the rules may bear more interpretations than the other laws for reasons such as briefness and ambiguity. Due to the fact that any authority to supervise enforcing any law inevitably interprets it. In fact, hermeneutics is considered as a knowledge in an era which brings an interpretation close to reality. Hermeneutics is science not limited to specific times and places and influencing in many areas (legal, economic, social, etc.). In conflicting texts of laws, hermeneutics is a helpful, powerful tool. Despite the differences between hermeneutics and inference rules and while hermeneutics is dependent on Western legal sources and inference is dependent on Islamic law sources, in the present research, we see the need to common principles and rules between hermeneutics and Inference to be used in interpretation of Iranian laws.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict
  • Hermeneutics
  • Interpretation
  • Inference
1. ابن منظور (1408 ق). لسان العرب،بیروت،دار احیا التراث العربی.
2. احمدی، بابک (1382). ساختار و هرمنوتیک، چ 3، تهران، گام نو.
3. انصاری، مرتضی (1428 ق). فرائد الاصول، چ 4، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ج 1 و 3 و 4.
4. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1404 ق). مبادی الوصول الی علم الاصول، چ 3، قم، المطبعه العلمیه.
5. خراسانی، محمدکاظم (1410 ق). فی الحاشیه علی الفرائد، سید مهدی شمس‌الدین (تحقیق)، تهران، وزارة التقافه و الارشاد الاسلامی.
6. زین‌الدین بن علی (شهید ثانی) (1374). تمهید القواعد، قم، مکتب اعلام الاسلامی.
7. سلطان العلماء، حسین بن محمد (بی‌تا). حاشیه السلطان علی معالم الدین، قم، داوری.
8. سروش، عبدالکریم (1374). قبض و بسط تئوریک شریعت: نظریة تکامل معرفت دینی، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط.
9. شبستری، مجتهد (1375). هرمونوتیک، کتاب و سنت: فرآیند تفسیر وحی، تهران، طرح نو.
10. صدر، سید محمدباقر (1431 ق). دروس فی علم الاصول، چ 6، قم، دارالصدر، الحلقه الاولی و الثانیه، ج 2.
11. صدرالدین شیرازی، محمدابراهیم (1363). مفاتیح الغیب، ترجمة محمد خواجوی، تهران، مولی.
12. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1426 ق). التعارض، قم، مؤسسة انتشارات مدین.
13. طباطبایی، سید محمدحسین (1359). اصول فلسفه و روش رئالیسم (مقالة ششم)، قم، نشر دفتر انتشارات اسلامی.
14. عراقی، ضیاءالدین (1404 ق). النهایة الفکار، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ج 1 و 3.
15. کُربَن، هانری (1384). «تأویل قرآن و حکمت معنوی اسلام»، ترجمة رضا داوری، مجموعه مقالات هانری کربن، به اهتمام محمدامین شاهجویی، تهران، حقیقت.
16. کلینی، محمدیعقوب (1378). الاصول من الکافی، چ 8، تهران، انتشارات اسلامی، ج 1 و 2.
17. الماسی، نجادعلی (1385). حقوق بین‌الملل خصوصی، چ 4، تهران، میزان.
18. محقق داماد، سید مصطفی (1370). قواعد فقه (بخش مدنی)، چ 3، تهران، اندیشه‌های نوین اسلامی.
19. مظفر، محمدرضا (1388). اصول الفقه، چ 3، النجف الشرف، ج 1 و 2.
20. نوبهار، رحیم (1394). «نگاهی نوگرایانه به فقه مقاصدی و چالش‌های پیش روی آن»، سخن ما، ش 6، س 2.
21. هادوی تهرانی، مهدی (1377). مبانی کلامی اجتهاد، قم، خانة خرد.
22. واعظی؛ احمد (1396). درآمدی بر هرمنوتیک، چ 4، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، تهران.
23. Ahmadi, B. (2004). Structure and Hermeneutics, 3rd Print. Tehran: Gam-e-No. (in Persian)
24. Almasi, N. A. (2006). Private International Law, 4th Print. Tehran: Mizan Publication. (in Persian)
25. Al-Sadr, S. M. B. (2009). Durus fi Ilm al-Usul. al-Halaqat al-Ula va al-Sanieh, Vol. 2, 6th Print. Qom: Dar al-Sadr. (in Arabic)
26. Ansari, M. (2007). Faraed-al-Usul. Qom: Majma-al-Fekr-al-Eslami. (in Arabic)
27. Babich, B. E. (2013). Hermeneutic Philosophy of, Science, Van Gogh’s Eyes, and God, Springer, Berlin.
28. Chou, Abner (2018). The Hermeneutics of the Biblical Writers, Kregel, Washington.
29. Corbin, H., Davari, R., & Shahjouee, M. A. (2005). Quran Hermeneutics and Islamic Spiritual Philosophy. Articles by Henry Corbin. Tehran: Haghighat Publication. (in Persian)
30. Eraghi, Z. (1983). Al-Nahayat al-Afkar, Vol. 3 & 4. Qom: al-Nashr al-Islami. (in Arabic)
31. Gadamer, Hans-Georg (2008). Philosophical Hermeneutics: 30th Anniversary Edition, University of California Press, Berkeley.
32. Ginev, Dimitri (2016). Hermeneutic Realism: Reality Within Scientific Inquiry, Springer, Berlin.
33. Ginev, Dimitŭr (1997). A Passage to the Hermeneutic Philosophy of Science, Rodopi, Atlanta.
34. Hadavi Tehrani, M. (2018). Theological Basis of Ijtihad. Qom: Khane-e-Kherad Publication. (in Persian)
35. Heli, Hasan ibn Yûsuf ibn Mutahhar (1983). Mabadi-al-Usul Ela Elma-al-Vusul, 3rd Print. Qom: Almatbae-al-Elmieh. (in Arabic)
36. Ibn Ali, Zeyn-al-Din (1995). Tamhid al-Qavaed. Qom: Maktab al-Aalam al-Eslami. (in Arabic)
37. Ibn Manzour (1987). Lisan-al-Arab, 1st Print. Beirut: Dar Ehya Al-Toras Al-Arabi. (in Arabic)
38. Kennedy, George Alexander (1989). The Cambridge History of Literary Criticism: Volume 5, Romanticism, Cambridge University Press, London.
39. Kevelson, Roberta (2012). Law and Semiotics, Vol. 2, Springer, Boston.
40. Khorasani, M. K. & Shamsodin, S. M. (1989). Fi Hashieh Ela al-Faraed. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. (in Arabic)
41. Koleini, M. Y. (1999). Al-Usul men al-Kafi, 8th Print, Vol. 1 & 2. Tehran: Eslami Publication. (in Arabic)
42. Leal, A., Rafael, Essential Elements of the Rule of Law Concept in the EU, Queen Mary University of London, School of Law Legal Studies Research Paper No. 180/2014.
43. Longenecker, Richard N. (2004). Studies in Hermeneutics, Christology and Discipleship, Sheffield Phoenix Press, oxford.
44. Mohaghegh Damad, S. M. (1991). Jurisprudence Basics, 3rd Print. Tehran: Andisheha-ye-Novin-e-Eslami Publication. (in Persian)
45. Mozafar, M. R. (2009). Usul al-Fiqh, 3rd Print, Vol. 1 & 2. Najaf. (in Arabic)
46. Newsom, Carol A. (2019). Rhetoric and Hermeneutics, Mohr Siebeck.
47. Nobahar, R. (2015). A Modernist Approach to Purposive Jurisprudence and Challenges It Faces. Journal of Sokhan-e-Ma, 2 (6). (in Persian)
48. Palmer, Richard E. (1969). Hermeneutics, Northwestern University Press, Evanston.
49. Parris, David Paul (2009). Reception Theory and Biblical Hermeneutics, Pickwick, New York.
50. Patterson, Dennis (2010). A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory, Wiley, West Sussex.
51. Perez, Oren (2017). Fuzzy law: a theory of quasi-legality, in: H. Patrick Glenn, Law and the New Logics, Cambridge University Press, London.
52. Sadr al-Din Shirazi, M. E. & Khajavi, M. (1984). Mafatih al-Geib. Tehran: Mola Publication. (in Persian)
53. Schmidt, Lawrence Kennedy (2016). Understanding Hermeneutics, Routledge, New York.
54. Seebohm, Thomas M. (2007). Hermeneutics. Method and Methodology, Springer, Boston.
55. Sultan Al Olama, H. I. M. Hashieh al-Sultan Ela Maalem al-Din. Qom: Davari. (in Arabic)
56. Tabatabaie, S. M. H. (1980). Philosophy Basics and Realism Methodology. Qom: Daftar-e Entesharat-e Eslami. (in Persian)
57. Tabatabie Yazdi, S. M. K. (2005). Al-Taaroz. Qom: Modayen Publication. (in Arabic)
58. Vaezi, A. (2017). An Introduction to Hermeneutics, 4th Print. Tehran:  Islamic Research Institute for Culture and Thought. (in Persian)
59. Zimmermann, Jens (2015). Hermeneutics: A Very Short Introduction, Oxford University Press, London.