مطالعۀ تطبیقی اکراه ناشی از سوءاستفاده از وضعیت وابستگی در حقوق فرانسه و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشگاه استراسبورگ، استراسبورگ، فرانسه

چکیده

در بازنگری 10 فوریۀ 2016 قانون مدنی فرانسه، شق سومی از اکراه پذیرفته شد. این شق سوءاستفاده از وضعیت وابستگی است که در ایجاد آن، صرف‌نظر از پدیدۀ انسانی، رویدادها و اوضاع خارجی نیز نقش دارند. وابستگی ممکن است اقتصادی، اطلاعاتی، فنی، و روانی باشد. این نوع اکراه به «اکراه اقتصادی» شهرت یافته است؛ لیکن قانون مدنی ما دربارۀ اینکه سوءاستفاده از وضعیت وابستگی«abus de l’état de dépendance»  ملحق  به اکراه است یا نه حکم مسئله را بیان نکرده است. با وجود اینکه تلاش‌هایی از سوی دکترین برای توجیه آن صورت گرفته است، کافی به‌ نظر نمی‌رسد. بنابراین، پرسش اساسی این است که آیا اکراه ناشی از وضعیتِ وابستگیِ تثبیت‌شده در قانون مدنی فرانسه قابلیت پذیرش در نظام حقوقیِ ایران را دارد یا نه. نگارندگان این پژوهش با مطالعۀ تطبیقی به این نتیجه رسیدند که علاوه بر اینکه مانعی برای پذیرش این نهاد در حقوق ایران وجود ندارد، حتی یکی از خلأهای قانون مدنی ما نیز تلقی می‌شود که ایجاب می‌کند در اصلاحات آتی مورد توجه واقع شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Duress Due to the Abuse of the State of Dependence in the French and Iranian law

نویسندگان [English]

  • Mansour Amini 1
  • Akbar Osanlou 2
1 Associate Professor, Faculty of Law, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Private Law, University of Strasbourg, Strasbourg, French
چکیده [English]

In the revision of French Civil Code on February 10, 2016, a third type of duress was accepted, according to which it is an abuse of the status of dependence. In the emergence of this type, regardless of the human phenomenon, external events and conditions also play roles. The state of dependence may be economic, informational, technological, and psychological. This kind of duress is known as economic duress. However, our civil law does not state the issue of whether or not the abuse of the status quo is annexation to duress. However, efforts have been made by the doctrine to justify it which is not enough. Therefore, the fundamental question is whether the economic duress enshrined in French civil law can be accepted in our legal system. The authors of this paper concluded that in addition to the fact that there is no obstacle to the acceptance of this institution in our law, it is even considered as one of the gaps in our civil law, which is required to be considered in future revisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Duress
  • Abuse of dependency
  • overly-exaggerated concessions
انصاری، علی (1390). «سوءاستفاده از اضطرار با رویکردی بر اندیشۀ فقهی امام خمینی»، پژوهش‌نامۀ متین، د 13، ش 53، صص 26 ـ 50.
انصاری، علی؛ حجت مبین (1388). «مفهوم اکراه اقتصادی و جایگاه آن در فقه امامیه، با مطالعه در اندیشۀ فقهی امام خمینی»، پژوهش‌نامۀ متین، د 11، ش 42، صص 1 ـ 19.
امامی، سید حسن (1395). حقوق مدنی، چ 37، تهران، اسلامیه، ج 1.
باریکلو، علی‌رضا (1382). «ضمانت اجرای حقوقی سوءاستفاده از وضعیت اضطراری طرف قرارداد»، حقوق خصوصی (اندیشه‌های حقوقی سابق)، س 1، ش 4، صص 25 ـ 45.
بزرگمهر، امیرعباس (1396). شرح جامع حقوق تعهدات تطبیقی، تهران، دانشگاه عدالت، ج 1.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). دائرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، گنج دانش.
حکیمیان، علی‌محمد (1396). «سوءاستفاده از اضطرار و آثار آن در قرارداد»، پژوهش‌های فقهی، د 13، ش 2، صص 413 ـ 437.
شعاریان، ابراهیم؛ ابراهیم ترابی (1395). حقوق تعهدات، مطالعۀ تطبیقی طرح اصلاحی حقوق تعهدات فرانسه با حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، چ 2، تهران، شهر دانش.
ـــــــــــــــــــــــــــ (1391). اصول حقوق قراردادهای اروپا و حقوق ایران، چ 2، تبریز، فروزش.
شهیدی، مهدی (1395). تشکیل قراردادها و تعهدات، چ 2، تهران، مجد، ج 1.
صفایی، سید حسین (1397). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، چ 29، تهران، میزان، ج 2.
عبدی‌پور، ابراهیم (1388). «سوء‌استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط»،حقوق اسلامی (فقه و حقوق)، س 6، ش 21، صص 125 ـ 155.
عدل، مصطفی (عدل‌السلطنه) (1396). حقوق مدنی، چ 4، تهران، خرسندی.
کاتوزیان، ناصر (1374). قواعد عمومی قراردادها، چ 3، تهران، شرکت سهامی انتشار، ج 1.
کاظم‌پور، سید جعفر (1391). «حمایت از مضطر در معاملات اضطراری؛ مبانی و راهکارها»، مجلۀ حقوقی دادگستری، د 76، ش 80، صص 9 ـ 35.
محقق‌داماد، سید مصطفی؛ جلیل قنواتی؛ سید حسن وحدتی شبیری؛ ابراهیم عبدی‌پور (1393). حقوق قراردادها در فقه امامیه، چ 3، [بی‌جا]، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با همکاری نشر سمت، ج 2.
محمدی، سام؛ حسین خانلری بهنمیری؛ همایون مافی (1397). «انصاف و معاملات اضطراری»، فقهمقارن، س 6، ش 12، صص 135 ـ 156.
نوری یوشانلوئی، جعفر؛ ابوالفضل شاهین (1397). «نوآوری‌های حقوق قراردادهای جدید فرانسه و تطبیق آن با نظام حقوقی ایران»، پژوهش حقوق خصوصی، د 7، ش 24، صص 201 ـ 229.
References
Abipour, A. (2009). “Misuse of the dominant economic situation”, journal Islamic law, 21, pp. 125-155. (in Persian)
Adl, M. (2017). Civil law, 4th, Tehran: Khorsandy publication. (in Persian)
Andreu, L. & Thomassin, N. (2019). Cours de droits des obligations, 4e éd, Lextenso.
Ancel, P. (2015). “Article 1142: violence économique”, Revue des contrats, n 03, p. 747.
Ansari, A. (2011). “The abuse of the necessity, along studying the view of the Imam Khomeini’s jurisprudential”, journal of Matin, 13 (53), pp. 26-50. (in Persian)
Ansari, A. & Mobaien, H. (2009). “The concept of economic duress and its place in the Imamite jurisprudence, along studying the view of the Imam Khomeini’s jurisprudential”, journal of Matin, 11 (42), pp. 1-19. (in Persian)
Barbier, H. (2016). “La violence par abus de dépendance”, Juris-Classeur périodique (Semaine juridique), édition générale, 11 avr. p. 421.
Bariklou, A. (2003). “The legal sanction of the abuse of the state of necessity contracting party”, journal, private law, 1(4), pp. 25-45. (in Persian)
Behar-Touchais, M. (2015). “Un déséquilibre significatif à deux vitesses”, la semaine juridique édition général, p. 603.
Bozorgmehr, A. (2017). Comprehensive description of the law of comparative obligations, T.I., Tehran: University of Edalat Publication. (in Persian)
Cabrillac, R. (2016). Droits européen comparé des contrats, 2e éd., L.G.D.J.
Carbonnier, J. (2000). Droit civil, Les obligations, T.4, 22e éd., paris Presses Universitaires de France.
Chantepie, G. & Latina, M. (2018). Le nouveau droit des obligations, 2e éd, Dalloz.
Claudel, E. (2016). “L’abusdedépendanceéconomique: un sphinx renaissant de ses cendres?” Revue trimestrielle de droit commercial (Dalloz), p. 460.
Cornu, G. (2018). Vocabulaire juridquei, 12e éd, paris, Puf.
Guinchard, S. & Debard, T. (2019-2020). Lexique des termes juridiques, 27e éd, Dalloz.
Emami, H. (2016). Civil law, T.I., 37th, Tehran: Islamie publication. (in Persian)
Jafari Langroudi, M. J. (2009). Encyclopedia of civil & commercial law, Tehran, Ganje Danesh Publications. (in Persian)
Hakimian, A. M. (2017). “Abuse of urgency and its effect on the contract”, Islamic Jurisprudence research, 13(2), pp. 413-437. (in Persian)
Katouzian, N. (1996). General principles of contracts, T.I., 3th, Tehran, publishing Company in collaboration with Bahman Borna. (in Persian)
Loiseau, G. (2016). “Les vices du consentement”, Contrats Concurrence Consommation, Dossier, n 3.
Mallet-Bricou, B. (2016). “2016, ou l'année de la réforme du droit des contrats”, Revue trimestrielle de droit civil (Dalloz). p. 463.
Mazeaud, D. (2017). “La violence économique à l’aune de la réforme du droit des contrats”, la violence économique- Travaux de l’association H. Capitant, Paris, Dalloz.
Mohamadi, S., Khanalari Bahnamiri, H., & Mafi, H. (2018). “Equity and emergency contratrs”, Fiqhe Moqaran, 6(12), pp. 135-156. (in Persian)
Mohaqqeq Damad, S. M., Qanavati, J., Vahdati Shobairi, S. H., & Abdipour Fard, E. (2014). Law of contract according to Imamieh jurisprudence, T.II. 3th, Tehran, Hawzeh and University. (in Persian)
NouriYoushanlooi, J. & Shahin, A. (2018). “The innovations of new Franch contract law and it’s comparing with Iranian law system”, journal of private law, 7(24), pp. 201-229. (in Persian)
Pellet, S. (2016). “L'abus de dépendance est une violence!”, l’essentiel du droit des contrats, n 3 du 11 mars. p. 4.
Picod, Y. (2017). “La violence économique à l’aune de la réforme du droit des contrats”, la violence économique- Travaux de l’association H. Capitant, Paris, Dalloz.
Porchy-Simon, S. (2019). Droit civil, Les obligations 2020, 12e d, Dalloz.
Projet Catala (2005). Avant-projet de réforme du droit des obligations et de la prescription, La Documentation française.
Projet Terré (2009). Pour une réforme du droit des contrats, 1er éd. Dalloz, Thèmes et commentaires.
Safai, S. H. (2018). Civil law: General principles of contracts, T.II, 29th, Tehran, Mizan Publication. (in Persian)
Shahidi, M. (2016). “Law civil”, formation of contracts and obligations, T. I., 12th, Tehran, Majd publication. (in Persian)
Shoarian, E. & Torabi, E. (2016). The law of obligations, 2 th, Tehran: ShahreDanesh publications. (in Persian)
---------------------------------. (2012). Principles of European contract law & Iranian law, 2 th, Tabriz, Forouzesh Publication. (in Persian)