سیاست تقنینی و قضایی ایران و انگلستان در قبال میزان تقصیر عابر پیاده و راننده در فرض برخورد وسیلة نقلیه با عابر پیاده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشتة حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدة حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

نقش تقصیر در احراز رابطة سببیت به موارد ایراد خسارت غیرمستقیم خلاصه نمی‌شود؛ بلکه در مواردی، از جمله سوانح رانندگی و به‌ویژه سوانح ناشی از برخورد وسایل نقلیه با عابران پیاده، که چند عامل مستقیم در بروز خسارت نقش دارد، تقصیر می‌تواند تعیین‌کنندة عاملی باشد که خسارت به او مستند می‌شود. با عنایت به این موضوع و تحولات قانونی ناشی از تصویب قانون مجازات اسلامی، مصوب 1392، ارائة معیارهای متعدد در تقسیم مسئولیت و قانون بیمة اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، مصوب 1395، این پرسش اساسی مطرح می‌شود که در حال حاضر تقصیر چه جایگاهی در احراز و تسهیم مسئولیت در سوانح ناشی از برخورد وسایل نقلیه با عابران دارد و آیا سیاست تقنینی و قضایی کشور ایران در این خصوص هم‌سو با نظام‌های حقوقی است که سابقه‌ای طولانی در این زمینه دارند؟ مقایسة پاسخ این پرسش با پاسخ آن در نظام حقوقی انگلستان به مقایسة سیاست تقنینی و قضایی ایران با انگلستان منجر خواهد شد. تحلیل قوانین و مقررات مربوطه در هر دو کشور حاکی از آن است که هر جا اقدام عابر پیاده منجر به انقطاع رابطة سببیت بین زیان و عمل راننده شود ضمان منتفی است. ولی در جایی که هر دو به میزان خاصی در ایجاد حادثه نقش داشته باشند به همان میزان نیز مسئول خواهند بود و در مواردی که راننده مقصر و عابر پیاده فاقد تقصیر باشد راننده مسئول خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legislative and Judicial Policy of Iran and the United Kingdom on the Degree of Negligence of Pedestrians and Drivers in the Event of a Vehicle Collision with a Pedestrian

نویسندگان [English]

  • Shirzad Heidari Shahbaz 1
  • Mohsen Mohebi 2
  • Gholamali Seifi Zeinab 3
1 PhD Student, Department of Private Law, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of International Law, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Private Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Role of negligence in establishing the causal relationship is not limited to cases of indirect damages (causation), but in cases where several direct factors have played a role in the negligence, the factor, to which the damage is attributable, can be determined by negligence. Developments resulting from the adoption of the law on compulsory insurance for damages to third parties due to accidents caused by vehicles adopted in 1395 and the Islamic Penal Code adopted in 1392 and providing various criteria in the distribution of liability, the fundamental question arises as to the place of fault in distribution of liability in these cases. Comparing the answer to this question with the answer to the same question in the British legal system will lead to a comparison of Iran's legislative and judicial policy with the United Kingdom. Analysis of the relevant laws and regulations in both countries indicates that in cases where pedestrian action cut the causal link, driver liability would not arise but where both have a significant role in causing the accident, they will be equally responsible, and in cases where the driver is at fault and the pedestrian is not at fault, the driver will be responsible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • motor vehicle
  • pedestrian
  • negligence
  • distribution of liability
  • accident
اردبیلی، محمدعلی (1395). حقوق جزای عمومی، ویراست 3، تهران، میزان، ج 2.
اسلامی فارسانی، علی؛ مجید صرفی (1395). «بررسی شناخت سبب در رویة قضایی»، رویة قضایی (حقوق خصوصی)، د 1، ش 1، صص 39 ـ 52.
اورک‌بختیاری، حسن‌علی (1391). مبانی و اصول مسئولیت مدنی حوادث خودرو، تهران، کالج.
بابایی، ایرج (1397). حقوق و مسئولیت مدنی و الزامات خارج از قرارداد، چ 2، تهران، میزان.
باریکلو، علی‌رضا (1396). مسئولیت مدنی، چ 7، تهران، میزان.
خدابخشی، عبدالله (1396). حقوق بیمه و مسئولیت مدنی؛ تحلیل قانون بیمة اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه 1395، تهران، شرکت سهامی انتشار.
خواجه‌زاده، امیر (1397). مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیة موتوری زمینی و تعهدات بیمه‌گران در برابر اشخاص ثالث در حقوق ایران و انگلستان، تهران، حقوق‌یار.
صادقی، محمدهادی (1393). «اجتماع سبب و مباشر در قانون مجازات اسلامی 1392»، مجلة مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، د 6، ش 2، صص 97 ـ 123.
صفایی، سید حسین (1392). «ضابطة تقسیم مسئولیت مدنی در فرض تصادم دو وسیلة نقلیه رأی وحدت رویة شمارة 717 هیئت عمومی دیوان عالی کشور مورخ 06/02/1390 و مادة 526 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، مطالعات آرای قضایی «رأی»، د 2، ش 2، صص 29 ـ 40.
عبادی‌بشیر، مقصود (1397). نظام حقوقی جبران خسارات ناشی از حوادث رانندگی، تهران، مجد.
عباس‌لو، بختیار (1386). مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی، تهران، میزان.
ـــــــــــــــ (1394). مسئولیت مدنی ناشی از سوانح رانندگی، تهران، میزان.
غلامی، حسین؛ غلام‌رضا چاه‌آبی؛ محمدحسین شهبازی (1395). «مفهوم سبب و شرایط آن در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، قضاوت، ش 88، صص 49 ـ 71.
فلاح‌خاریکی، مهدی (1398). مسئولیت مدنی و بیمة جبران خسارات ناشی از حوادث رانندگی، تهران، مجد.
قدسی، سید ابراهیم؛ شهروز نوروزی (1396). «نسبت‌سنجی مسئولیت رانندگان بر پایة درجة تقصیر آنان»، آموزه‌های حقوق کیفری دانشگاه علوم رضوی، ش 13، صص 33 ـ 55.
کاتوزیان، ناصر (1391). الزام‌های خارج از قرارداد؛ مسئولیت مدنی، چ 10، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ج 1.
ــــــــــــ (1393). مسئولیت مدنی (الزام‌های خارج از قرارداد)، چ 13، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
کاظمی، محمود (1391). «اثر فعل زیان‌دیده بر مسئولیت مدنی عامل زیان»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، د 17، ش 57.
کلانتری خلیل‌آباد، عباس، قدرتی، فاطمه و مدیح، اعظم (1396). «ضابطة ضمان راننده در رابطه با تلف و صدمات ناشی از تصادفات رانندگی»، پژوهش‌های فقهی، د 13، ش 1، صص 1 ـ 26.
لطفی، اسدالله (1393). «مبانی فقهی حقوقی اجتماع سبب و مباشر در مسئولیت مدنی»، پژوهش‌های فقهی، د 10، ش 2، صص 271 ـ 304.
محسنی، فرید؛ نصیر ملکوتی (1394). «رابطة سببیت در قانون مجازات اسلامی 1392»، مجلة حقوقی دادگستری، د 79، ش 91، صص 135 ـ 160.
نجفی، محمدحسن (1981). جواهر الکلام، بیروت، دار الحیاء التراث العربی.
قوانین و مقررات
قانون ایمنی راه‌ها و راه‌آهن، مصوب 1379.
قانون بیمة اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، مصوب 1395.
قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، مصوب 1389.
قانون مجازات اسلامی، مصوب 1392.
قانون مدنی.
آرای دادگاه‌ها
دادنامة شمارة 338-91 مورخ 10/04/1391 در پروندة کلاسة 1183-900 صادرة از شعبة 1125 دادگاه عمومی‌ـ جزایی تهران.
دادنامة شمارة 93000373-19/04/1393 صادره از سوی شعبة 103 دادگاه عمومی جزایی بهارستان.
دادنامة شمارة 94/101/62 مورخ 02/04/1394، شعبة 101 دادگاه عمومی جزایی ساری.
رأی مورخ 04/10/1391 صادره از شعبة 23 دادگاه تجدیدنظر استان تهران.
رأی مورخ 07/09/1393 به شمارة 9309970220400895 صادره از شعبة 4 دادگاه تجدیدنظر استان تهران.
رأی وحدت رویة شمارة 13-6/7/62 هیئت عمومی دیوان عالی کشور.
References
Abbaslo, Bakhtiar (2007). Civil Liability from Traffic accident, Tehran, Mizan Legal Foundation. (in Persian)
-------------------- (2015). Civil Liability from Traffic accident, Tehran, Mizan Legal Foundation. (in Persian)
Ardebili, Mohammad (2015). General Penal Law, Vol. 2, 3rd ed, Tehran, Mizan Legal Foundation. (in Persian).
Babaei, Iraj (2018). Tort Law, Tehran, Mizan Legal Foundation. (in Persian)
Baker, C. D. (1991). Tort, London: Sweet & Maxwell.
Barikloo, Alireza (2017). Civil Responsibility, 7th ed, Tehran, Mizan Legal Foundation. (in Persian)
Ebadibashir, Maqsud (2018). Legal System for Compensation of Traffic Collisions, Tehran, Majd. (in Persian)
Dongen, Emanuel G.D. & Verdam, Henriëtte P. (2016). “The Development of the Concept of Contributory Negligence in English”, Utrecht Law Review, 12 (1), pp. 61-47.
Eslami Farsani, Ali & Majid Sarfi (2016). “Study of Recognition of Cause in Jurisprudence”, Review of Jurisprudence (civil law), 1 (1), pp. 39-52. (in Persian)
Fallah-Kharyeki, Mehdi (2018). Civil Liability and Insurance: Compensation for Damages Caused by Traffic Accidents, Tehran, Majd. (in Persian)
Gholāmi, Hossein, GholamReza Chāh-Abi, & Mohammad-Hossein Shahbāz (2017). “The Concept of Cause and it’s Requirements in Iranian Criminal Code 2014”, Judgment, 16 (88), pp. 49-71. (in Persian)
Harpwood, Vivienne (2005). Modern Tort Law, New York: Routledge-Cavendish.
Kalantari khalil-abad, Abbas, Fatemeh Ghodrati, Azam Madih (2017). “The Guarantee Criteria of Driver in Death and Injury caused by Car Accidents”, Islamic Jurisprudence Research, 13 (1), pp. 1-26. (in Persian)
Katouzian, Nasser (2012). Civil Liability (Extra Contractual Obligations), 10th ed., Tehran, University of Tehran Press, Vol. 1. (in Persian)
--------------------- (2014). Civil Liability (Extra Contractual Obligations), 13th ed., Tehran, University of Tehran Press. (in Persian)
Kazemi, Mahmoud (2012). “The effect of the Injured Person’s Act in Civil Responsibility”, Judicial Law Views, 17 (57), pp. 79-104. (in Persian)
Khajehzadeh, Amir (2018). Civil Liability of Owners of Motorized Land Vehicles and Obligations of Insurers against Third Parties in the Laws of Iran and the Great Britain, Tehran, Hoghoughyar. (in Persian)
Khodabakhshi, Abdollah (2017). Insurance Law and Tort Law: an Analysis of compulsory insurance of damages incurred by third parties in incidents arising out of incidents involving vehicle act of 2016, Tehran, Publishing Company. (in Persian)
Lotfi, Asadollah (2014). “Legal jurisprudence Toys social responsibility”, Islamic Jurisprudence Research, 10 (2), pp. 271-304. (in Persian)
Mohseni, Farid & Nasir Malakooti (2015). “Review of Causal link (Causation) In the Islamic Penal Code 1392”, The Judiciary Law Journal, 79 (91), pp. 135-160. (in Persian)
Ourak-Bakhtiyari, Hassan-Ali (2012). Foundations and Principles of Civil Liability arising out of collision, Tehran, Kalej. (in Persian)
Sadeghi, Mohamad-Hadi (2014). “The accumulation the direct and indirect causes in the Islamic penal code 1392”, Journal of Legal Studies, 6 (2), pp. 97-123. (in Persian)
Safai, Seid Hossin (2013). “Criteria for Distribution of Civil Liability in Cases of Collision between Two Vehicles”, Study of Judgments, 2 (2), pp. 29-40. (in Persian)
Tomkins, Nigel (2008). “Getting Contributory Negligence Right”, Journal of Personal Injury Law, 8 (3), pp. 249-258.
Laws and Regulations
Contributory negligence act 1945.
Law Reform Contributory Negligence Act, 1945.
Judgments
Baker v Willoughby HL ([1970] AC 467, [1969] 3 All ER 1528, Bailii, [1969] UKHL 8),
Chapman v Hearse.
Davies v Swan Motor Co (Swansea) Ltd CA ([1949] 2 KB 291).
Eagle v Chambers (Court of Appeal, 2003).
Eagle v Chambers CA (Bailii, [2003] EWCA Civ 1107, Times 01-Sep-03, [2004] RTR 115).
Kotula v EDF Energy Networks (Epn) Plc and Others QBD (Bailii, [2010] EWHC B11).
Ehrari v Carry (Court of Appeal, 2007).
Fitzgerald v Lane [1989] 1 AC 328 House of Lords. Available
Fitzgerald v Lane, Court of Appeal.
Fitzgerald v Lane, Trial Judge Order.
Jackson v Murray [2015] UKSC 5.
Smith v Chief Constable of Nottinghamshire Police (Court of Appeal, 2012).
Wilsher v Essex Area Health Authority [1988] AC 1074.