داوری‌پذیری اختلافات داخلی شرکت‌های تجاری و موانع آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق و علوم و سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکدة حقوق و علوم و سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشیار، دانشکدة حقوق و علوم و سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

داوری به منزلة یکی از روش‌های حل اختلاف مورد حمایت قانون‌گذاران است. با این حال، در برخی موارد به جهت محافظت از صلاحیت انحصاری دادگاه‌های ملی در برخی امور مهم مقید به رعایت شرایطی است. بی‌شک، مهم‌ترین شرطْ داوری‌پذیری است که سنگ بنای رسیدگی داوری شناخته می‌شود؛ طوری که نادیده گرفتن آن ممکن است جریان داوری را در هر مرحله‏ای متأثر سازد. از اختلافات محل طرح مسئلة داوری‏پذیری اختلافات داخلی شرکت‌های تجاری است. پیچیدگی روابط ارکان شرکت و وجود ذی‌نفعان متعدد در برخی موارد به گونه‏ای است که داوری‏پذیری اختلافات بروزیافته را با ابهاماتی مواجه می‏کند. با این حال، با وجود اهمیتی که داوری‎پذیری اختلافات داخلی‌ شرکت‌های تجاری دارد، در حقوق ایران، وضعیت حقوقی آن چندان روشن نیست؛ حال آنکه در بسیاری از کشورها قواعد مشخصی در این زمینه وجود دارد. در این نوشتار، به روش تطبیقی، داوری‌پذیری اختلافات داخلی شرکت‌ها بررسی شد و یافته‏ها نشان داد برخلاف برخی کشورها، که رویة قضایی داوری‌پذیری اختلافات داخلی‏ شرکت‏ها را شناسایی و موانع آن را تبیین کرده است، در حقوق ایران، قانون‌گذار فقط در خصوص شرکت‌های تعاونی ارجاع به داوری را الزامی دانسته و در خصوص سایر شرکت‌ها مقررة صریح و مشخصی ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Arbitrability of the internal disputes of commercial companies and its obstacles

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rostami 1
  • Bahram Taghipour 2
  • Alireza Salehifar 2
  • Hosein Davoodi Beiragh 3
1 Ph.D. Student in Private Law, Faculty of Law & Political Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Law & Political Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Faculty of Law & Political Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Arbitration is one of the methods of resolving disputes supported by legislators; however, in some cases it is subject to certain conditions in order to protect the exclusive jurisdiction of national courts in certain matters. Undoubtedly, the most important clause is arbitrability, which is known as the cornerstone of arbitration; ignoring it may affect the arbitration process at any stage. One of the disputes arising from the issue of arbitration is the internal disputes of commercial companies. The complexity of the relationship between the elements of the company and the existence of multiple stakeholders, in some cases, is such that the arbitrability of the disputes arises with ambiguity. However, despite the importance of arbitration of internal disputes of commercial companies, in the Iranian legal system, its legal status is not very clear; however, in many countries, there are specific rules in this area. Therefore, the present article comparatively examines the arbitrability of companies’ internal disputes and its findings show that, unlike some countries where the jurisprudence has identified the arbitrability of companies’ internal disputes and explained its obstacles, in the Iranian legal system, the legislator only requires referrals to arbitration for co-operatives and does not have explicit rules for other companies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbitration
  • Public policy
  • Third Parties
  • Derivative actions
  • Shareholders

مراجع

اسکینی، ربیعا (1387). شرکت‌های تجاری، چ 10، تهران، سمت، ج 2.
الماسی، نجادعلی (1379). تعارض قوانین، چ 7، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
ایران‌شاهی، علی‌رضا (1391). «معیار قابلیت داوری در اعمال نظارت قضایی بر رأی داوری تجاری بین‌المللی»، تحقیقات حقوقی، ش 58، صص 357 ـ 409.
بهمئی، محمدعلی؛ حسنی شیخ‌عطار (1397). «قانون حاکم بر داوری‌پذیری دعاوی»، مطالعات حقوق تطبیقی، د 9، ش 2، صص 545 ـ 570
پاسبان، محمدرضا؛ مجتبی جهانیان (1392). «دعوای مشتق و آیین آن: بررسی تطبیقی در حقوق ایران و انگلیس»، پژوهش حقوق خصوصی، س 2، ش 4، صص 85 ـ 108.
تقی‌پور، بهرام؛ حسین عابدینی (1398). «رویکرد نظام حقوقی ایران به شاخصه‌های کلیدی نظام ادارة شرکت‌های سهامی»، مطالعات حقوق خصوصی، د 49، ش 3، صص 409 ـ 424.
تقی‌پور، بهرام، عباسی سرمدی، مهدی و حسین عابدی(1397). «حقوق اقلیت در شرکت‌های سهامی عام بر مبنای نظام ادارة شرکت‌ها؛ مطالعة تطبیقی در حقوق ایران و امریکا»، پژوهشنامة حقوق اسلامی، ش 2، صص 369 ـ 391.
حبیبی، بهنام؛ میثاق صوفی (1396). «بررسی درج شرط داوری در اساسنامة شرکت‌های تجاری»، دانش حقوق و مالیه، س 1، ش 1، صص 73 ـ 94.
خدابخشی، عبدالله (1393). حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویة قضایی، چ 3، تهران، شرکت سهامی انتشار.
رستمی، مرتضی (1398). سازوکارهای حمایت از حقوق مکتسبة اشخاص حقیقی در کشور بیگانه، چ 2، تهران، خرسندی.
سلطانی، محمد (1396). حقوق بازار سرمایه، چ 2، تهران، سمت.
شمس، عبدالله (1389). آیین دادرسی مدنی، چ 38، تهران، دراک، ج 1.
صقری، محمد؛ رضا خودکار (1398). «کارایی قاعدة اکثریت در شرکت‌های سهامی و ایجاد تعادل میان منافع سهامداران اکثریت و اقلیت»، پژوهش حقوق خصوصی، س 8، ش 28، صص 119 ـ 146.
صقری، محمد (1393). حقوق بازرگانی: شرکت‌ها، تهران، شرکت سهامی انتشار.
طهماسبی، علی (1392). «تأملاتی در خصوص دعوای مشتق از دیدگاه حقوق دادرسی»، دانش حقوق مدنی، س 4، ش 2، صص 11 ـ 21.
عبدی‌پور، ابراهیم، پارساپور، محمدباقر و علیرضا رجب‌زاده(1389). «ماهیت حقوقی و صلاحیت‌های هیئت داوری بازار اوراق بهادار»، پژوهش‌های حقوقی، ش 17، صص 409 ـ 435.
عرفانی، محمود (1386). حقوق تجارت، چ 3، تهران، میزان، ج 2.
عیسائی تفرشی، محمد، امیرتیموری، سعیده، نصیری، مرتضی و مرتضی شهبازی‌نیا (1394). «مفهوم دعوای مشتق و ویژگی استثنایی آن (مطالعة تطبیقی در حقوق انگلیس، امریکا، فرانسه، و ایران)»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، د 18، ش 4، صص 97 ـ 122.
عیسائی تفرشی، محمد (1395). مباحثی تحلیلی از حقوق شرکت‌های تجاری، چ 2، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، مرکز نشر آثار علمی، ج 2.
قلی‌زاده، احد (1390). «تحلیل مسائل حقوقی نظام بازرسی شرکت‌های سهامی، دولتی، عمومی»، پژوهشنامة بازرگانی، ش 58، صص 237 ـ 272.
کاتوزیان، ناصر (1380). فلسفة حقوق؛ منابع حقوق، چ 2، تهران، شرکت سهامی انتشار، ج 2.
میرزانژاد جویباری، اکبر (1397). «بحثی پیرامون منبع نظم عمومی در حقوق قراردادهای ایران با مطالعة تطبیقی در حقوق امریکا، انگلیس، و فرانسه»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، د 22، ش 1، صص 155 ـ 183.
نیک‌بخت، حمیدرضا؛ محمد صادقی (1400). «حل اختلاف حرفه‌ای فعالان بازار اوراق بهادار؛ عبور از الزام به روش‌های جایگزین»، حقوق اداری، س 8، ش 27، صص 235 ـ 255.
References
Abdipour, Ebrahim, Parsapour, Mohammad Bagher and Alireza  Rajabzadeh (2010). "Legal Nature and Competencies of the Securities Arbitration Board", Journal of Legal Research, No. 17, pp. 409-435. (in Persian)
Beattie v. E and F Beattie Ltd (1938).
Born, G. (2016). International arbitration: law and practice, Wolters Kluwer.
Brekoulakis, S. (2009). "On arbitrability: Persisting misconceptions and new areas of concern", Kluwer.
Carter, James & Sophie Payton, (2015). Arbitration and Company Law in England and Wales, European Company Law, Kluwer Law International BV, the Netherlands.
Chiu, Iris HY. (2006). "Contextualising shareholders' disputes: a way to reconceptualise minority shareholder remedies", Journal of business law 3, pp. 312-338.
Erfani, Mahmoud (2007). Commercial Law, third edition, Tehran, Mizan, Vol. 2. (in Persian)
Eskini, R (2017). Business Law, ed2, Tehran, Samat. (in Persian)
Fulham Football Club (1987) Ltd v. Richards (2012).
Hickman v. Kent or Romney Marsh Sheepbreeders’ Association (1915).
Jonson V. Driefontein Consolidated Mines Ltd (1902).
Kennett, W. (2013). "Arbitration of intra‐corporate disputes", International Journal of Law and Management, Vol. 55, issue 5, pp. 338-362.
Khodabakhshi, A. (2014). Arbitration Law and Related Lawsuits in Judicial Procedure, Third Edition, Tehran, Anteshar Co. (in Persian)
Kraakman, Reinier H (2017). The Anatomy of Corporate Law: A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press.
Lee, J. (2017). "Intra-corporate dispute arbitration and minority shareholder protection", The International Journal of Arbitration, Mediation and Dispute Management, 83(1), pp. 76-107.
-----------. (2018). "The Nexus of Contracts Theory and Intra-Corporate Dispute Arbitration", The Future of the Commercial Contract in Scholarship and Law Reform, Springer, Cham, pp. 51-71.
London Steam Ship Owners Mutual Insurance Association Ltd v Spain (2013).
Milman, D. (2013). "Shareholder litigation in the UK: the implications of recent authorities and other developments", Sweet and Maxwell's Company Law Newsletter.
Mustill J. M. & Stewart C. B. (2001). Commercial Arbitration, third edition, Publisher: LexisNexis Butterworths.
Saghari, M. (2014). Commercial Law: Companies, Tehran, Anteshar Publisher. (in Persian)
Saghari, M. & Khodkar, R. (2019). "Efficiency of the majority rule in joint stock companies and creating a balance between the interests of majority and minority shareholders", Journal of Private Law Research, Year 8, No. 28, pp. 119-146. (in Persian)
Soltani, M. (2017). Capital Market Law, second edition, Tehran, Samat. (in Persian)
Tahmasebi, A. (2013). "Reflections on Lawsuits Derived from the Perspective of Judicial Law", Journal of Civil Law Knowledge, Fourth Year, No. 2, pp. 11-21. (in Persian)
Valladares de Oliveira, Leonardo (2016). "The English law approach to arbitrability of disputes", International Arbitration Law Review 19.6, pp. 155-197.
Veziroglu, C. (2019). "Arbitration of Corporate Law Disputes in Joint Stock Companies under Turkish Law: A Comparative Analysis", European Company and Financial Law Review, 16.6, pp. 771-806.‏
Westacre Investments Inc. v. Jugoimport-SPDR Holding Co Ltd (2000).
Wilhelmsen, L. H. (2018). International Commercial Arbitration and the Brussels I Regulation, Edward Elgar Publishing.‏
Yahyapour, J. (1397). Corporate Governance in Joint Stock Companies, Tehran, Mizan. (in Persian)
Yingvoragan, P. (2019). The Use of Arbitration in Corporate Disputes: International and Thai Perspectives, LLM thesis, Bureau of Foreign Affairs.
 
مجله علمی
دوره 18، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1400
صفحه 393-416

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار