اخلاقی بودن مسئولیت مدنی محض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه حقوق، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 استادیار، گروه حقوق، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه حقوق، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

اساس اخلاق عدالت است و عدالت نیز ایجاد تعادل میان همة ارزش‌ها و اهداف است. در حوزة مسئولیت مدنی، قاعده‌ای اخلاقی خواهد بود که مجموع اهداف مسئولیت مدنی را بهتر تأمین کند. بر این ‌اساس، در مواردی که مسئولیت محض بتواند اهداف مسئولیت مدنی را بهتر برآورده سازد اعمال آن کاملاً اخلاقی خواهد بود. هدف از تحمیل مسئولیت مدنی تنبیه و مجازات نیست؛ بلکه بازگرداندن طرفین به وضعیت متعادل قبل از وقوع حادثه است. از این ‌رو، سوءنیت و تقصیر از جمله شروط الزامی در مسئولیت عامل زیانی که این تعادل را به هم زده نیستند. در برخی موارد، هم در مسئولیت محض هم در مبنای تقصیر، مسئولیت به شخصی تحمیل می‌شود که تقصیری مرتکب نشده است. در مواردی که هیچ‌یک از طرفین مرتکب تقصیر نشده باشند تقصیر نمی‌تواند عاملی برای تخصیص مسئولیت باشد. در این شرایط، آنچه می‌تواند تحمیل هزینه‌ها را بر یکی از طرفین توجیه کند رابطة سببیت و انتسابی است که میان فعل و خسارت وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Morality of Strict Tort Liability

نویسندگان [English]

  • Bijan Haji Azizi 1
  • Feizollah Jafari 2
  • Reza Tavakoli Nahad 3
1 Associate Professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 Assistant professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
3 Ph.D. Student, Department of Law, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

The basis of morality is justice. Justice is also a balance between all values and goals. In the law of torts, a rule that better meets the overall objectives of the law of torts would be moral. Accordingly, in cases where strict liability can better meet the objectives of the law of torts, its application will be entirely moral. The purpose of imposing tort liability is not to punish, but to return the parties to a balanced situation that the parties had before the incident. Therefore, in the injurer's liability who upset this balance, malice and negligence are not among the necessary conditions. In some cases, either strict or negligence liability regime, liability is imposed on a person who has not committed a fault. In cases where neither party has committed a fault, the fault cannot be a factor in assigning liability. In these circumstances, what can justify the imposition of costs on one of the parties, the injurer, is the causal and attributive relationship that exists between the action and the damage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Torts
  • Strict Liability
  • Negligence
  • Moral
ابن‌سینا، حسین بن علی (1400). رسائل ابن سینا، قم، بیدار.
ابن‌منظور (1416). لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج ۱۰.
اترک، حسین (1384). «سودگرایی اخلاقی»، نقد و نظر، ش 37 و 38.
ارسطو (1391). اخلاق نیکوماخس، مترجم: سید ابوالقاسم پورحسینی، چ 3، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
بادینی، حسن (1384). فلسفة مسئولیت مدنی، تهران، سهامی انتشار.
الجابری، محمدعابد (1376 ـ 1377). «بازگشت به اخلاق»، مترجم: حسن محبوب، نقد و نظر، ش 13 و 14.
الزبیدی، محمدمرتضی (بی‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار مکتبه الحیاه، ج ۲۵.
خواص، امیر؛ حسینی قلعه‏بهمن، اکبر؛ دبیری، احمد؛ شریفی، احمدحسین؛ پاکپور، علی (1389). فلسفه اخلاق، چ 14، قم، نشر معارف.
صفایی، سید حسین؛ حبیب‏الله رحیمی (1393). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چ 6، تهران، سمت.
فرانکنا، ویلیام کی. (1376). فلسفة اخلاق، مترجم: هادی صادقی، قم، مؤسسة طه.
کانت، ایمانوئل (1369). بنیاد ما بعد الطبیعه اخلاق، مترجم: حمید عنایت و علی قیصری، تهران، خوارزمی.
کاتوزیان، ناصر (1384). مسئولیت ناشی از عیب تولید، چ 2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ (1393). فلسفة حقوق، چ 7، تهران، سهامی انتشار، ج 1.
مصباح‌یزدی، محمدتقی (1394). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، چ 5، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مطهری، مرتضی (1391). مجموعة آثار شهید مطهری: فلسفة اخلاق، چ 19، تهران و قم، صدرا، ج 22.
ـــــــــــــــ (1392). مجموعه آثار شهید مطهری: کتاب عدل الهی، چ 19، تهران و قم، صدرا، ج 1.
یزدانیان، علی‌رضا (1395). قواعد عمومی مسئولیت مدنی، تهران، میزان، ج 1.
References
Abu-Ali-Sina (1980). rasaa'il, Qom, Bidar. (in Arabic)
Aljabri, M.A. (1997-1998). Return to Ethics, Trans. Hasn Mahjob, Naghd-o-Nazar, Issue 13 & 14. (in Persian)
Aristoteles (2012). Ethique a Nicoumaque, Trans. Seyed Abolghasem Pourhoseyni, Tehran, University of Tehran Press. (in Persian)
Atrak, H. (2005). Ethical Utilitarianism, Naghd-o-Nazar, Issue 37-38. (in Persian)
Badini, H. (2006). Philosophy of Tort Law, Tehran, Sahami enteshar. (in Persian)
Banker Hames, J. &  Ekern, Y. (2013). Constitutional Law: Principles and Practice , Delmar, United States, Cengage Learning.
Blackstone, W. & Paley, R. (2016). The Oxford edition of Blackstone Commentaries on the laws of England, Book IV, UK, Oxford University.
Coleman, J. L. (1976). “The Morality of Strict Tort Liability”, William and Mary Law Review , Vol. 18, Issue 2.
------------------. (1992). Risks and Wrongs, USA, Cambridge University.
Fischer, J. M. (2005). Free Will: Libertarianism, alternative possibilities, and moral responsibility, Vol. III, London & New York, Routledge.
Frankena, K. F. (1997). Ethics, Trans. Hadi Sadeqi, Qom, Cultural Institution of Taha. (in Persian)
Goldberg, J. C. P. & Zipursky, B. C. (2016). “The Strict Liability in Fault and the Fault in Strict Liability”, Fordham Law Review, Vol. 85, Issue 2.
Henderson, J. A. Jr. (2002). “Why Negligence Dominates Tort”, UCLA Law Review, Vol. 50, Issue 2.
Ibn-Manzour, M. (1995). Lesan Al-Arab, Vol. 10, Beirut, Dar Al-Ahya. (in Arabic)
Kant, I. (1875). Groundwork of Metaphysic of Morals, (Enayat, E. & Gheisari, A., Trans.). Tehran, Kharazmi. (in Persian)
Katouzian, N. (1997). Philosophy of law, Tehran, Sahami enteshar, Vol. 1. (in Persian)
----------------. (2005). Product Liability, Tehran, University of Tehran Press. (in Persian)
King, J. H. Jr. (1996). “A Goals-Oriented Approach to Strict Tort Liability for Abnormally Dangerous Activities”, Baylor Law Review, Vol. 48, Issue 2.
Mesbah-Yazdi, M.T. (2015). Review and Study of Ethical Schools, Qom, Imam Khomeini's Educational and Research Institute. (in Persian)
Motahari, M. (2012). Collection of Works: Moral Philosophy book, Vol. 22, Tehran & Qom, Sadra. (in Persian)
---------------. (2013). Collection of Works: God's justice book, Tehran & Qom, Sadra, Vol. 1. (in Persian)
Owen, D. G. (1993). “Moral Foundations of Products Liability Law: Toward First Principles”, Notre Dame Law Review, Vol. 68, Issue 3.
Safaii, S.H. & Rahimi, H. (2014). Civil Liability, Tehran, Samt. (in Persian)
Snead, O. C. (2011). “Memory and Punishment”, Vanderbilt Law Review, Vol. 64, Issue 4.
Sterba, J. P., Gould, C. C., Jaggar, A. M., Machan, T. R., Gaston, W., Solomon, R. C., & Fisk, M. (1995). Morality and Social Justice: Point/counterpoint, London, Rowman & Littlefield.
Yazdanian, A. (2016). General principles of the law of torts, Tehran, Mizan, Vol. 1. (in Persian)
al-Zabidi, M. (n.d.). Taj al‑Arus min Jawahir al‑Qamus, Beirut, Dar Maktaba al-Hayat. (in Arabic)