سوءاستفاده از حق در قراردادهای بانکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانش‌آموختة دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی و رئیس شعبة چهاردهم دادگاه حقوقی تهران

3 دانشجوی دوره دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه شهیدبهشتی، قاضی دادگاه تخصصی تجاری تهران

چکیده

تجاوز از حق در حقوق کشور ایران، همانند کشورهای دیگر، ممنوع و ناخوشایند است، به نحوی که اصل 40 قانون اساسی نیز بدان پرداخته است، اما عوامل متعددی همچون خلأ در قوانین و مقررات، تشریفاتی بودن شدید بانکداری اسلامی در قانون عملیات بانکداری بدون ربا و بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های متعدد مرتبط با آن، مطرح بودن موضوع مهمی به نام «پول»، سستی بنیان اسناد رسمی در سایة رویة قضایی و مقررات مغایر با مادة 22 قانون ثبت اسناد و املاک، و چالش همواره همراهی به نام «تورم» زمینه را برای سوء‌استفاده از قراردادهای بانکی فراهم ساخته است. انواع مختلف سوء‌استفاده، حسب مورد، می‌تواند از جانب مشتری (سپرده‌گذار یا گیرندة تسهیلات بانکی) یا از طرف بانک صورت گیرد. همچنین سوء‌استفاده امکان دارد در زمان انعقاد قرارداد بانکی یا در مرحلة اجرا و حتی سال‌ها بعد از خاتمة اجرای قرارداد باشد. در این مقاله، فروض مختلف مرتبط با موضوع با تکیه بر نظریه‌های حقوقدانان و رویة قضایی بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Abuse of rights in banking contracts

نویسندگان [English]

  • Mostafa Elsan 1
  • Sajjad Mazloumi 2
  • Mohammad Reza Fathi 3
1 Associate Professor, Faculty of Law, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran
2 PhD in Criminal Law and Criminology, Head of Branch 14 of the Tehran Civil Court, Tehran, Iran
3 M.A Private Law, Farabi Campus, University of Tehran, Judge of Commercial Court, Tehran, Iran
چکیده [English]

The abuse of the rights in Iran - like other countries - is prohibited and unpleasant, as Principle 40 of the Constitution addresses, but several factors such as gaps in Acts and regulations, the strict formalities of Islamic banking in Interest-Free banking operations Act and related directives and instructions, an important issue called "money", weakness of official documents- In the light of judicial procedure and regulations contrary to Article 22 of the Act on Registration of Deeds and Property- and the challenge of always being accompanied by so-called "inflation" has paved the ground for the misuse of banking contracts. Different types of abuse, depending on the case, can be committed by the customer (depositor or recipient of bank facilities) or by the bank. Abuse can also be at the time of concluding a bank contract or at the implementation stage and even years after the termination of the contract. In this article, various related hypotheses are examined based on the doctrine and jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Banking Agreement
  • Abuse
  • Judicial Procedure
  • Bank and Customer

مراجع

استوفله، ژان (1387). «تقلب در اعتبار اسنادی تجاری»، مترجم: ماشاءالله بناء‌نیاسری، مجلة حقوقی (بین‌المللی)، ش 39، پاییز و زمستان.
افتخارجهرمی، گودرز؛ مصطفی السان (1399). آیین دادرسی مدنی، تهران، میزان، ج 3.
السان، مصطفی (1380). «اصل آزادی قراردادی»، کانون سردفتران و دفتریاران، س 45، دورة جدید، ش 29 ، دی و بهمن، ص 75 ـ 86.
ــــــــــ (1399). حقوق بانکی، چ 8، تهران، سمت.
الهیان، مجتبی؛ محمدابراهیم الهیان (1392). «شروط غیرمنصفانه در قراردادهای بیمه و آثار آن از منظر فقه و حقوق ایران»، پژوهش‌های فقهی، د 9، ش 1، بهار و تابستان، ص 1 ـ 14.
تقی‌زاده، ابراهیم؛ افشین احمدی (1394). «جایگاه شروط غیرمنصفانه در حقوق ایران با نگاهی به مادة 46 قانون تجارت الکترونیکی»، پژوهش حقوق خصوصی، س 3، ش 10، بهار، ص 9 ـ 42.
شهیدی، مهدی (1371). «قرارداد تشکیل بیع»، تحقیقات حقوقی (دانشگاه شهید بهشتی)، ش 10، بهار و تابستان، ص 57 ـ 90.
ـــــــــ (1380). «تجاوز از حق، تحقیقات حقوقی (دانشگاه شهید بهشتی)، ش 33 ـ 34، بهار تا زمستان، ص 31 ـ 64.
شیروی، عبدالحسین (1381). «نظریة غیرمنصفانه بودن و خلاف وجدان بودن شروط قراردادی در حقوق کامن‌لا با تأکید بر حقوق انگلستان، امریکا، و استرالیا»، مجلة مجتمع آموزش عالی قم، ش 14، پاییز، ص 5 ـ 44.
عادل، مرتضی؛ محسن شمس‌الهی (1397). «شروط غیرمنصفانه در قراردادهای مصرف‌کننده»، پژوهش حقوق خصوصی، س 7، ش 52، زمستان، ص 205 ـ 233.
کریمی، عباس؛ یاسر مرادی (1394). «سوءاستفاده از شروط قراردادهای مشارکت مدنی در بانکداری اسلامی و مطالعة تطبیقی با آموزه‌های دایرکتیو اتحادیة اروپا»، مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، د 1، تابستان، ص 39 ـ 70.
کهنی خشک‌بیجاری، محمود؛ عبادالله رستمی چلکاسری (۱۳۹۰). «بررسی لزوم قولنامه در فقه امامیه»، حقوق کیفری، س 2، ش ۱(۳)، ص 111 ـ 126.
ملاکریمی خوزانی، فرشته؛ محمد نوذری فردوسیه (1398). «لزوم رعایت اصل انصاف در انعقاد قراردادهای بانکی بر اساس تئوری ذی‌نفعان در حاکمیت شرکتی»، تحقیقات مالی اسلامی، س 9، ش 1(17)، ص 37 ـ 68.
References
Adel, M. & Shamsolahi, M. (1397). “Unfair Terms in Consumer Contracts”, Quarterly Journal of Private Law Research, Year 7, No. 52, Winter, pp. 205-233. (in Persian)
Cranston, R. (2018). Principles of Banking Law, 3rd Edition, Oxford University Press.
Eftekhar-Jahromi, G. & Elsan, M. (1399). Civil Procedure, Mizan Publications, Volume 3. (in Persian)
Elahian, M. & Elahian, M.I. (2013). “Unfair Conditions in Insurance Contracts and Its Effects from the Perspective of Iranian Jurisprudence and Law”, Jurisprudential Research, Vol. 9, No. 1, Spring and Summer, pp. 1-14. (in Persian)
Elsan, M. (2001). “The Principle of Contractual Freedom”, Monthly of the Association of Registrars and Clerks, Forty-fifth year, New Volume, No. 29, January and February, pp. 75-86. (in Persian)
------------. (2020). Banking Law, Eighth Edition, Samt Publications. (in Persian)
Karimi, A. & Moradi, Y. (2015). “Abuse of the Terms of Civil Partnership Agreements in Islamic Banking and Comparative Study with the Directives of the European Union”, Quarterly Journal of Islamic Studies and Banking, Vol. 1, Summer, pp. 39-70. (in Persian)
Molakarimi Khozani, F. & Nozari Ferdowsieh, M. (1398). “The need to observe the principle of fairness in concluding banking contracts based on the theory of stakeholders in corporate governance”, Journal of Islamic Financial Research, Year 9, No. 1(17), pp. 37-68. (in Persian)
Shahidi, M. (1992). “Sales Contract”, Quarterly Journal of Legal Research, Shahid Beheshti University, No. 10, Spring and Summer, pp. 57-90. (in Persian)
--------------. (2001). “Abuse of Rights”, Journal of Legal Research, Shahid Beheshti University, No. 33-34, Spring to Winter, pp. 31-64. (in Persian)
Shirvi, A.H. (2002). “The Theory of Unfairness and Unconsciousness of Contractual Conditions in Kamnola Law with Emphasis on the Laws of England, America and Australia”, Journal of Qom Higher Education Complex, No. 14, Fall, pp. 5-44. (in Persian)
Stoufflet, J. (2008). “Fraud in Commercial Letters of credit, Translated by Mashaallah Bana Niasari”, International Journal of Law, No. 39, Fall and Winter. (in Persian)
Taghizadeh, E. & Ahmadi, A. (2015). “The Status of Unfair Conditions in Iranian Law with a Look at Article 46 of the Electronic Commerce Law”, Quarterly Journal of Private Law Research, Third Year, No. 10, Spring, pp. 9-42. (in Persian)
مجله علمی
دوره 19، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1401
صفحه 1-24

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار