بررسی مادة 377 قانون مدنی و بازخوانی نوین از حق حبس به منزلة حقی معلق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

با مطالعة متون حقوقی و مادة 377 قانون مدنی این دیدگاه تأیید می‏شود که حق حبس به عنوان یک حقِ «ذاتی اولیه» حقی مطلق و منفی شناخته شده که هر یک از طرفین از آن برخوردارند و به استناد آن می‏توانند از اجرای تعهدات خود سرباز زنند. همچنین، به تعداد طرفین، حق حبس وجود دارد. اما، با مطالعة دقیق می‏توان نظریة «ایراد و دفاعی» بودن حق حبس را مطرح کرد. در این توصیف، حق حبس حقی معلق است که قابل استناد نیست، مگر زمانی که اطمینان معقول و متعارف وجود داشته باشد که طرف مقابل «نمی‏خواهد یا نمی‏تواند» به تعهدات خود پایبند باشد؛ آن هم فقط برای شخصی که خود را آمادة اجرای تعهدات قراردادی کرده است. در این توصیف، فقط یک حق حبس وجود دارد و حق حبس به تعداد طرفین متعدد نمی‏شود. در این تحقیق که به روش کتابخانه‌ای و به شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی به سرانجام رسیده، بعد از بیان ایرادات نظریة اول، توصیف جدیدی از حق حبس ارائه می‏شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining Article 377 of the Civil Code and a new interpretation of the right of imprisonment as a suspended right

نویسندگان [English]

  • Mostafa Shahbazi 1
  • Mahdi Sajadikia 2
1 Department of Private Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
2 Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

By studying the legal texts and Article 377 of the Civil Code, this point of view is confirmed that the right of imprisonment is recognized as a "primary inherent" right, an absolute and negative right that each of the parties has enjoyed from the beginning and based on it. They can refuse to fulfill their obligations. Also, there is a lien depending on the number of parties; But with a careful study, the theory of "objection and defense" of the right of imprisonment can be put forward. In this description, the lien is a suspended right that cannot be invoked by the resident at first, but only when there is a reasonable and conventional certainty that the other party "doesn't want or can't" adhere to his obligations despite comes It is only for the person who is ready to fulfill the contractual obligations. In this description, there is only one lien and the lien is not multiplied by the number of parties. This research, which was completed in a library method and in a descriptive-analytical way, after stating the flaws of the first theory, presents a new description of the lien.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The right of arrest
  • The right of objection and defense
  • The principle of immediacy of the execution of obligations
  • The primary inherent right
  • The guarantee of execution

مراجع

ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. ج 2.
ابن‌زهره، حمزه بن علی (1417). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع. قم: مؤسسة امام صادق.
ابن‌عابدین، محمد أمین بن عمر بن عبد العزیز (1325). حاشیه ابن‌عابدین علی الدرر المختار شرح تنویر الابصار علی رد المختار. قاهره: مطبعه الکبری الامیریه. ج 5.
ابن‌نجیم الحنفی، زین الدین بن إبراهیم بن محمد (بی‏تا). البحر الرائق شرح کنز الدقائق. قم: دار الکتاب الإسلامی. ج 6.
احمدی، حسین‌علی (1375). اجرای تعهد قراردادی. تهران: برهمند.
اصفهانى، محمدحسین (1418). حاشیة کتاب المکاسب (ط ـ الحدیثه). قم: أنوار الهدى. ج 5.
امامی، سید حسن (1377). حقوق مدنى‌. تهران: اسلامیه. ج 1.
انصاری، شیخ مرتضی (1411). کتاب المکاسب (ط ـ القدیمه). قم: منشورات دار الذخائر. ج 3.
ــــــــــــــــــــ (1415). کتاب النکاح. قم: کنگرة جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
باقری، احمد و طباطبایی، سید محمد (1384). حق حبس. مطالعات اسلامی، ش 67، 81 ـ 114.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). فلسفة عمومی حقوق بر پایة اصالت تئوری موازنه. تهران: کتابخانة گنج دانش.
حسینی شیرازی، سید محمد (1370). ایصال الطالب الی المکاسب. طهران: مؤسسة الاعلمی. ج 16.
حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. ج 2.
حمیدی، فخرآفاق؛ هاشمی، سید احمدعلی و ناصری‌مقدم، حسین (1400). مطالعة تطبیقی ماهیت حق حبس زوجه و قابلیت اسقاط آن در فقه و حقوق. تحقیقات حقوقی آزاد، ش 51، 139 ـ 157.
خمینی، سید روح‌اللّه موسوى (1421). کتاب البیع. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى. ج 5.
دلاوری، امیر (1393). بررسی حق حبس در قراردادهای مستمر. وکیل مدافع، ش 12 و 13، 25 ـ 43.
ذهنی تهرانی، سید محمدجواد (1424). تشریح المطالب، شرح فارسى بر مکاسب‌. قم: حاذق. ج 5.
رشتی گیلانی، میرزا حبیب‌الله (1311). کتاب الاجاره (للمیرزا حبیب‌الله). بی‏نا.
رودیجانی، محمدمجتبی (1396). حقوق مدنی 3، مسئولیت قراردادی (ضمانت‌های اجرای مفاد قرارداد). تهران: کتاب آوا.
ستوده‌تهرانی، حسن (1385). حقوق تجارت. محقق: محسن صفری. تهران: دادگستر. ج 1.
سجادی‌کیا، مهدی (1401). ضمانت اجرای تعهدات مقید به مباشرت متعهد. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. مشهد: دانشگاه فردوسی.
سعیدی، محمدعلی (1387). حق عینی و دینی. رسالة دکتری حقوق خصوصی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
سنهوری، احمد عبدالرزاق (1958). الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید. بیروت: دار احیاء التراث العربی. ج 3.
شاهنوش فروشانی، محمدصالح (1395). مبانی و قلمرو حق حبس در حقوق ایران و فقه امامیه و مقایسة آن با حقوق کامن‌لا، فرانسه، و آلمان. قضاوت، د 16، ش 86، 1 ـ 26.
شوشتری، سید محمدحسن (1381). سبیل الرشاد الی شرح الارشاد، تهران: میزان. ج 3.
شهیدی، مهدی (1383). آثار قراردادها و تعهدات. تهران: مجد. ج 3.
شیروانی، علی (1385). ترجمه و شرح نهایه الحکمه. قم: بوستان کتاب قم. ج 1.
صفا، محمدعلی (1388). حق حبس. فقه و تاریخ تمدن، س 5، ش 20، 59 ـ 88.
طباطبایی، سید محمدحسین (1389). نهایه الحکمه. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ج 2.
عاملی کرکی (معروف به محقق ثانی)، على بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. بیروت: مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث. ج 5.
عدل (منصور السلطنه)، مصطفی (1385). حقوق مدنی. بی‌جا: طه.
فتحی‌پور، احمد (1342). حق امتناع از اجرای تعهد. حقوق امروز، س 1، ش 5، 47 ـ 53.
فرغانی مرغینانی، علی بن أبی‌بکر بن عبدالجلیل (بی‏تا). الهدایة فی شرح بدایة المبتدی. بیروت: دار احیاء التراث العربی. ج 8.
قنبری، محمدرضا (1372). مجموعه مقالات حقوقی. تهران: کتابخانة گنج دانش.
قهرمانی، نصرالله (1384). مطالعة تطبیقی چگونگی رفع تعارض اصل تسلیط با قاعدة لاضرر. کانون وکلا، 113 ـ 126.
کاسانی، علاءالدین ابی بکر بن مسعود (1986). بدائع الصنائع. بیروت: دار الکتب العلمیه. ج 5.
گرجی، ابوالقاسم (1364). حق و حکم و فرق میان آن‌ها. حق (مطالعات حقوقی و قضایی)، ش 1، 29 ـ 38.
نجفى، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ج 23.
نصیری، مرتضی و همکاران (1384). مطالعة تطبیقی حق تعلیق و حق حبس در حقوق داخلی و قرارداد نمونة فیدیک. نشریه مدرس علوم انسانی، ش41، مدرس علوم انسانی ویژنامة حقوق بهار، 137 ـ 157.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1408). شرائع الاسلام. قم: مؤسسة اسماعیلیان. ج 2.
مقیمی اردکانی، حمیدرضا (1394). دور معی. معرفت فلسفی، س 12، ش 4، 107 ـ 123.
ملایی، مهدی (1394). فلسفة ضمانت اجرای قرارداد. رسالة دکتری حقوق خصوصی. تهران: دانشگاه خوارزمی.
نووی، یحیی بن شرف (بی‌تا). المجموع شرح المهذب للشیرازی. مصر: مطبعه الامام. ج 9.
Aamili Karki (known as the second scholar), A. H. (1994). Jami al-Maqasad fi Sharh al-Qasas. Beirut: Al-Bayt Institute, peace be upon him, Lahiya al-Tarath. Vol. 5. (in Arabic)
Adl (Mansour al-Sultaneh), M. (1385). Civil Rights. Bija: Taha. (in Persain)
Ahmadi, H.A. (1375). Implementation of contractual obligations. Tehran: Barhamand Publications. (in Persain)
Ansari, Sh. M. (1411). Kitab al-Makasab (i-al-Qadima). Qom: Mansurat Dar Al-Zhakhar. Vol. 3. (in Arabic)
----------------------- (1415). Kitab al-Nikah. Qom: World Congress honoring Sheikh Azam Ansari. (in Arabic)
Bagheri, A. & Tabatabai, S. M. (2004). Lien. Journal of Islamic Studies, No. 67, 81-114. (in Persain)
Delavari, A. (2013). Lien review in continuous contracts. Advocate, No. 12 & 13, 25-43. (in Persain)
Emami, S. H. (1377). Civil Laws. Tehran: Islamic Publications. Vol. 1. (in Persain)
Esfahani, M.H. (1418). The Margin of Kitab Al-Makasab (T-al-Hadith). Qom: Anwar Al-Hadi. Vol. 5. (in Arabic)
Farghani Marghinani, A. A. B. A.J. (n.d). Al-Hidaya fi Sharh Bayada al-Mubatdi. Beirut: Dar Ahyaya al-Trath al-Arabi. Vol. 8. (in Arabic)
Fathipour, A. (1342). The right to refuse to perform the obligation. Today's Law Journal, year 1, No. 5, 47-53. (in Persain)
Ghahrani, N. (1384). A comparative study of how to resolve the conflict between the principle of appeasement and the rule of harmlessness. Lawyers Association, 113-126. (in Persain)
Ghanbari, M.R. (1372). Collection of legal articles. Tehran: Ganj Danesh Library. (in Persain)
Gurji, A.GH. (1364). Haq and Haqm and the difference between them. Haq (legal and judicial studies), No. 1, 29-38. (in Persain)
Hali (Allameh), H. Y. M. A. (1413). Al-Ahkam al-Ahkam fi Marafah al-Halal wa Haram. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Society of Teachers. Vol. 2. (in Arabic)
Hamidi, F., Hashemi, S. A.A., & Naseri Moghadam, H. (1400). A comparative study of the nature of the wife's right of custody and its revocation in jurisprudence and law. Azad Scientific Quarterly Journal of Legal Research, No. 51, 139-157. (in Persain)
Hosseini Shirazi, S. M. (1370). Isal al-Taleb to Al-Makasab. Tehran: Al-Alami Institute. Vol. 16. (in Arabic)
Ibn Abedin, M. A. U. A. A. (1325). Ibn Abedin's margin of Ali al-Darr al- Mukhtar, Sharh Tanweer al-Absar Ali Rad al-Mukhtar. Cairo: Al-Kabri Al-Amiriyah Press. Vol. 5. (in Arabic)
Ibn-Idris Hali, M. M. A. (1990). Al-Sara'er al-Hawi for Tahrir al-Fatawi. Qom: Islamic publishing office affiliated with the Qom seminary teachers' community. Vol. 2. (in Arabic)
Ibn Najim al-Hanafi, Z. D. I. M. (Bita). Al-Bahr al-Raiq, Sharh Kunz al-Daqaeq. Qom: Dar al-Kitab al-Islami. Vol. 6. (in Arabic)
Ibn Zahra, H. A. (1417). Ghaniyeh al-Nuzwa to Ilmi al-Asul wa al-Faroo. Qom: Imam Sadiq Institute. (in Arabic)
Irvani, M.A. (1384). Marjih al-Makasab. Tehran: Kia Publications. Vol. 5. (in Arabic)
Jafari Langroudi, M.J. (1381). General philosophy of law based on the originality of balance theory. Tehran: Ganj Danesh Library. (in Persain)
Khomeini, S. R. M. (1421). Kitab al-Baya. Tehran: Imam Khomeini Works Editing and Publishing Institute. Vol. 5. (in Persain)
Markesinis et al. (2006). The German Law of Contract. Hart Publishing.
Melai, M. (2014). Philosophy of contract performance guarantee, private law doctoral thesis. Tehran: Khwarazmi University. (in Persain)
Mohaghegh Hali, J. H. (1408). Shar'e al-Islam. Qom: Ismailian Institute. Vol. 2. (in Arabic)
Moghimi Ardakani, H.R. (2014). Intestinal tract. Philosophical knowledge, year 12, No. 4, 107-123. (in Persain)
Najafi, M. H. (1404). Jawaher Kalam in the Sharah of Islamic Laws. Beirut: Dar Ihiya Al-Tarath Al-Arabi. Vol. 23. (in Arabic)
Nasiri, M. et al. (2004). A comparative study of the right of suspension and the right of lien in domestic law and the FIDIC model contract. Journal of humanities teacher , No. 41, 137-157. (in Persain)
Nawi, Y. Sh. (Beita). Al-Majmoo Sharh al-Mahdez Lal Shirazi. Egypt: Al-Imam Press. Vol. 9. (in Arabic)
Rashti Gilani, M. H. (1311). Book for rent (Lal Mirza Habibullah). No publisher . (in Arabic)
Rudijani, M.M. (2016). Civil rights 3, contractual liability (guarantees of the implementation of the provisions of the contract). Tehran: Ava book. (in Persain)
Saeedi, M.A. (2007). Objective and Religious Right. Doctoral Dissertation of Private Law. Tehran: Shahid Beheshti University. (in Persain)
Safa, M.A. (1388). lien Specialized. Quarterly Journal of Jurisprudence and History of Civilization, Year 5, No. 20, 59-88. (in Persain)
Sajjadi Kia, M. (1401). Guaranteeing the performance of obligations bound to the committed trustee. Master's thesis. Mashhad. Ferdowsi University. (in Persain)
Sanhouri, A. A.R. (1958). Al-Wasit fi Sharh al-Qunun al-Madani al-Jadid. Beirut: Dar Ihya al-Trath al-Arabi. Vol. 3. (in Arabic)
Shahidi, M. (2013). Works of Contracts and Commitments. Tehran: Majd Publications. Vol. 3. (in Persain)
Shahnoush Forushani, M.S. (2015). The principles and scope of the right of imprisonment in Iranian law and Imami jurisprudence and its comparison with common law, French and German law. Judiciary magazine, round 16, No. 86, 1-26. (in Persain)
Shirvani, A. (1385). Translation and description of Nahayeh al-Hikmah. Qom: Bostan Kitab Qom Publications. Vol. 1. (in Persain)
Shushtri, S. M.H. (2001). Sebil al-Rashad to Sharh al-Arshad. Tehran: Mizan publishing house. Vol. 3. (in Arabic)
Sotoudeh Tehrani, H. (1385). Commercial Law: Research by Mohsen Safari. Tehran: Judge. Vol. 1. (in Persain)
Tabatabaei, S. M.H. (2009). Nahayeh al-Hikma. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute. Vol. 2. (in Arabic)
Zehni Tehrani, S. M.J. (1424). Description of the text, Farsi interpretation of Avard. Qom: Hazaq Publications. Vol. 5. (in Arabic)
مجله علمی
دوره 20، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1402
صفحه 307-321

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار