رویکردهای نوین ارزیابی خسارات فرصت ازدست‌رفته ناشی از قصور پزشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرکزی، تهران، ایران

2 گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jolt.2023.359175.1007208

چکیده

یکی از مسائل پیچیدة نظام‌‏های حقوقی جبران خسارت در خطاهای پزشکی به طور خاص به نحوة مطالبة «فرصت ازدست‌رفته» مربوط می‏شود. مفهوم فرصت ازدست‌رفته در این مقام، اشاره به وضعیتی دارد که در نتیجة فعل یا ترک فعل پزشک شانس معالجة بیمار از دست رفته یا فرصت دریافت معالجة مطلوب از بین می‏رود. جهت جبران خسارت ناشی از فرصت ازدست‌رفته در نظام‏های حقوقی گوناگون سه رویکرد «تفویت محض فرصت»، «احتمال اساسی» و «تناسبی» شناخته شده است. سیر تحولات در این پژوهش، مورد بررسی قرار گرفته و با مداقه در رویة قضایی کشورهای پیشرو، آشکار می‌شود که شیوة رسیدگی در پرونده‏های ناشی از معالجات پزشکی با توجه به قوانین و رویة قضایی ما نادرست است که از جمله می‏توان به تلقی دیه به عنوان جبران‌کنندة همة خسارات متصوره از قصور پزشکی یا نحوة اظهارنظر در خصوص معیار و میزان تقصیر توسط کمیسیون‏های پزشکی اشاره کرد که در نظام قضایی ما از طریق محاکم کیفری رسیدگی می‏شود. در این پژوهش، با روش تحلیلی‌ـ توصیفی با بررسی دلایل و استدلالات نشان داده می‌شود که رویکرد «تناسبی» از نکات قوت بیشتری در مقایسه با نظریات دیگر، برخوردار است و امکان مطالبة خسارات ناشی از فرصت ازدست‌رفته در ایران با توجه به عمومیت مادۀ 1 قانون مسئولیت مدنی و عمومات قانون مجازات اسلامی، از جمله باب ضمان، پذیرفتنی‌تر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Modern Approaches to Assessment of Loss of Chance Damages due to Medical Malpractice

نویسندگان [English]

  • Alireza Mashhadizadeh 1
  • Karim Imani 2
1 Department of Law, Faculty of Law, Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
2 Department of Private and Islamic law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

A complicated issue of the legal systems of the method for compensation of medical errors is specifically related to how to the manner for claiming "loss of chance". Here, the concept of loss of chance is meant a situation where, as a result of the physician's action or omission, the chance to treat the patient is lost or the opportunity to receive the desired treatment is lost. For the purpose of the compensation of damages caused by the loss of chance in various legal systems, three approaches are recognized: "pure loss of chance", "basic probability" and "proportionality". The course of developments has been examined in this study and by pondering on the case law of the leading countries, it becomes known that the procedure for hearing cases arisen out of medical treatments is incorrect noting our laws and judicial practice; among these, Diyeh (blood money) as a compensator for all perceived damages from medical malpractice and/or the manner of commenting on the criteria and extent of fault by the medical commissions can be mentioned that go through the criminal process in our courts. In this study, using the analytical-descriptive method, by examining the reasons and arguments, it shows that the "proportional" approach has more strengths compared to other theories, and it seems that the possibility of claiming damages due to the loss of chance in Iran should be accepted, taking into account the generality of Article 1 of the Civil Liability Act and the generality of the Islamic Criminal Code, including the chapter on guarantee.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil liability
  • Damage
  • Loss of chance
  • Medical error
  • Medical malpractice
اسماعیلی هریسی، ابراهیم (۱۳۹۶). مبانی حقوق پیمان. چ 14. تهران: جنگل.
أرباب، یوسف ذکریا عیسی (2011). التعویض الناشی عن تفویت الفرصة (دراسة مقارنة). الخرطوم: غیر منشورة.
إعبیة، خلیل سعید خلیل (2005). التعویض عن تفویت الفرصة فی القانون المدنی الأردنی، دراسة مقارنة. عمان: جامعة آل البیت.
الجبوری، یاسین محمد (2008). الوجیز فی شرح القانونی المدنی الأردنی (مصادر الإلتزامات). عمان: دار الثقافة للنشر و التوزیع.
الدسوقی أبواللیل، ابراهیم (1986). تعویض تفویت الفرصة، القسم الأول. الحقوق، کلیة الحقوق، جامعة الکویت، العدد الأول، السنة العاشرة، 145-182.
السرحان، عدنان ابراهیم و خاطر، نوری حمد (2009). شرح القانون المدنی مصادر الحقوق الشخصیة (الإلتزامات). عمان: دارالثقافة للنشر و التوزیع.
زنجانی، عمید (1389). موجبات ضمان، درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی. چ 2. تهران: میزان.
 زهرهت، محمد المرسی، (2002) المصادر غیر الارادیه الإلتزام (الفعل الضار و الفعل النافع)، مطبوعات جامعة الامارات العربیة المتحدة الأولی، العین، الإمارات.
صفایی، سید حسین و رحیمی، حبیب‌الله (1398). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). چ 12. تهران: سمت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1399). مسئولیت مدنی تطبیقی. چ 2. انتشارات مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
کاتوزیان، ناصر (1385). الزام‏های خارج از قرارداد. چ 5. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کاظمی، محمود (1380). نظریة از دست دادن فرصت در مسئولیت مدنی. مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، شمارة 53، 185-228.
محمدی، ابوالحسن (1394). قواعد فقه. چ 14. تهران: میزان.
Al-Dasouki-Abul-Lil, I. (1986). Compensation for Loss of Chance, Part One. Journal of Law, Faculty of Law, Kuwait University, 10(1), 145-182. (in Arabic)
Alice, F. (2012). The Theory of Loss of Chance: Between Reticence and Acceptance, FIU L. Rev. 8.
Al-Jubouri, Y. M. (2008). Al-Wajeez in Interpretation of the Jordanian Civil Code, (Sources of Obligations). Dar Al-Thaqafa for Publishing and Distribution. Amman. (in Arabic)
Al-Sarhan, A. I. & Khater, N. H. (2009). Interpretation of Civil Code, Sources of Civil Status Rights (Obligations). Dar Al-Thaqafa for Publishing and Distribution. Amman: Jordan. (in Arabic)
André, L. (1976). Vocabulaire technique et critique de la philosophie.
Arbab, Y. Z. I. (2011). Compensation due to Loss of Chance (A Comparative Study). Khartoum: Unpublished. (in Arabic)
Bromme v. P. (1992). 5 Cal. App. 4th 1487, 7 Cal. Rptr. 2d 608.
Ebaiya, K. S. K. (2005). Compensation for Loss of Chance in the Jordanian Civil Code, a comparative study. Al al-Bayt University. Amman: Jordan. (in Arabic)
Harvey v. Silber. (1942). 2 N.W.2d 483, 300 Mich. 510.
Hicks v. United States. (1966). 368 F.2d 626.
James, v. United States (1961). 366 U.S. 213, 81 S. Ct. 1052, 6 L. Ed. 2d 246.
John, M. C. (2015). Loss of Chance Doctrine in Medical Malpractice Cases. NYSBA Journal.
Joseph, H. K. (1981). Causation, Valuation, and Chance in Personal Injury Torts Involving Preexisting. Conditions and Future Consequences, The Yale Law Journal, 90(6).
Kallenberg v. Beth Israel Hosp. (App. Div. 1974). 45 A.D.2d 177, 357 N.Y.S.2d 508, 37 N.Y.2d 719.
Katouzian, N. (2016). Non-Contractual Obligations. fifth edition. Tehran: University Press. (in Persian)
Kazemi, M. (2008). The Theory of Loss of Opportunity in Civil Responsibility. Faculty of Law and Political Science Magazine, No. 53, 185-228. (in Persian)
Matsuyama v. Birnbaum. (2008). 452 Mass. 1, 890 N.E.2d 819.
Michael, J. F. (1990). The Loss of Chance Doctrine in Medical Malpractice, 33 A.F. L. Rev. 97.
Mohammadi, A. (2015). Rules of Jurisprudence. 14th edition. Tehran: Mizan Publishing House. (in Persian)
Mortensen v. Mem'l Hosp. (1984).105 A.D.2d 151, 483 N.Y.S.2d 264.
Perez v. Las Vegas Medical Center. (1991). 805 P.2d 589, 107 Nev. 1.
Safai, H. & Rahimi, H. (2018). Civil Responsibility (obligations outside the contract). 12th edition. Tehran: Samit Publications. (in Persian)
--------------------------- (2019). Comparative Civil Responsibility. second edition. Shahr Danesh Institute of Legal Studies and Research Publications. (in Persian)
Stewart v. New York City Health & Hosps. Corp. (1994). 207 A.D.2d 703, 616 N.Y.S.2d 499, 207 App. Div. 2d 703.
Walter, S. (1992). Causation in Medico-Legal Practice: A Doctor's Approach to the ‘Lost Opportunity’ Cases. the Modern Law Review, 55.
Zanjani, A. (2010). The Causes of Guarantee, an Introduction to Civil Liability and its Causes and Consequences in Islamic Jurisprudence. second edition. Tehran: Mizan Publishing House. (in Persian)
Zaven, T. S. (2002). The Current Injustice of The Loss of Chance Doctrine: An Argument for a New Approach to Damages, Cumb. L. Rev., 33.
Z0hrhat, M. A, (2011) Al-Massir Ghir al-Aradiyyah Al-Tizam (The Harmful Action and the Beneficial Action), First United Arab Emirates Press, Al-Ain, Emirates.